İran Gezi Rehberi: İran Hakkında Merak Ettiğiniz Her Şey!

Resmi adı İran İslam Cumhuriyeti olan İran, güneyde Fars Körfezi ve Umman Körfezi, kuzeyde ise Hazar Denizi ile çevrili Güneybatı Asya coğrafyasında yer alan bir Ortadoğu ülkesidir. İran‘ın toprak bütünlüğü ülkemiz Türkiye‘nin doğusu, Azerbaycan, Ermenistan, Irak, Pakistan, Afganistan ve Türkmenistan ile kara sınırına sahiptir. Başkenti Tahran olan İran’ın resmi dili Farsçadır. İran’ın kuzeyi Tebriz‘de Türkçe dili anlaşılabilir şekilde konuşulup anlaşılmaktadır.

İran Gezi Rehberi: İran Hakkında Her Şey!

Ülkenin resmi dini ise Şii İslamdır. 1979’da ki İran İslam Devrimi’nden itibaren resmi adı “İran İslam Cumhuriyeti” olmuştur. İran nüfusunun; %51’ini Farslar, %24’ünü Azeriler, %8’i Mazandaraniler ve Gilakiler, %7’sini Kürtler, %3’ü Araplar, %2’sini Türkmenler, %2’sini Baluşiler, diğer %2’sini Lurlar, geri kalan nüfusun %1’ini de başta Ermeniler ve Kazaklar olmak üzere diğer etnik kesimler oluşturuyor. (Wikipedia)

T.C. Büyükelçiliği: Ferdowsi Caddesi No: 337, Tahran

İran’da Günlük Yaşam Hakkında Önemli Bilgiler

Şehir içi toplu taşıma otobüslerinde ön kapıdan erkekler ve orta kapıdan kadınlar biniş yapabiliyor. Otobüs duraklarında demirden yapılmış turnikeler var, kadınlar ve erkekler otobüse binmek için ayrı sıraya giriyorlar. Otobüs içinde de kadın ve erkek bölümünü ayıran bir demir var, sadece para toplayan görevli bu bölümü geçebiliyor. Tabi bu olay eski otobüslerde mevcut. İran’da taksilere ise kadınlı erkekli binilebiliyor. Cuma günleri resmi tatildir ve her yer kapalıdır.

İran’da devrim zamanına şahit olmuş 40 yaş ve üzeri kadınlar tamamen çarşaflı ve kapalı ve daha genç nesil ise sadece başının ortasından aşağıya sarkıtmak suretiyle yüzü ve başının yarısı açık, rengarenk çador (İran’da kadınlar tarafından giyilen bir çarşaftır) giymektedir. Facebook ve Twitter gibi popüler sosyal medya siteleri ülkede yasaktır. İranlılar çözümü WhatsApp, Telegram ve Tango gibi sitelerde buluyor. İbrahim Tatlıses, Ebru Gündeş, Sibel Can, Ahmet Kaya’yı dinler, Muhteşem Yüzyıl ve Karadayı dizilerini de izlerler. Türklere sempatileri vardır. Taksicilere burada da dikkat etmek gerekir. Zira, her zaman olduğu gibi kötü niyetli taksi şoförleri yabancı turistleri kazıklamaya çalışmaktadırlar.

İran’da 3 vakit ezan okunur, bizdeki gibi 5 vakit değildir. Şii geleneğinde günde 3 vakit kez ezan okunur ve camiye gidilir.

Farsça Sayılar

1: yek, 2: dü, 3: se, 4: çehar/çar, 5: penç, 6: şeş, 7: heft, 8: heşt, 9: nüh, 10: deh

Farsça Günlük Konuşma

Merhaba: Selam

Teşekkür ederim: Mersi/Mamnun

Rica ederim (Teşekkürler cevap olarak): Khaahesh mikonam.

Allah’a Ismarladık (emanet ol): Khooda Hafez

Nasılsınız?: Chetor hasteed?

İyiyim: Khoobam

Kötüyüm: Badam

Günaydın: Sobh kheyr olsun!

İyi geceler: Shahe kheir!

Nerelisiniz?: Ahlé koja hasteed?

.lıyım: Ahlé …. hastam

Kaç yaşındasınız?: Chand sal dareed?

Yaşındayım: …. sal daram

Ne iş yapıyorsunuz: Shoghlé shoma chist?

Afedersiniz: Bebakhsheed

Günaydın: Sobh bekhayr

İyi akşamlar: Shab bekhayr

Nasılsın: Haalet Chetoreh? Khoobi?

N’aber: Chehabar mı?

Tanıştığıma memnun oldum: Khoshbakhtam.

Ben X (ülke): Man ahl-e X hastam.

Pardon/Özür dilerim: Bebakhshid!

Ben Taarofing değilim: Taarof nemikonam

Fiyatı ne kadar: Gheymatesh chandeh? (ya da sadece “Chandeh?” diye sorabilirsiniz)

İndirim lütfen: Takhfif bede. (ya da sadece “Takhfif!” diyebilirsiniz)

Pahalı: Geruneh.

X nerede: X Kojaast?

X’e nasıl gidebilirim: Chetor mitunam be X beram?

Sokak: Khiabaan (Azadi caddesi: Khiabaan-e-Azadi)

Alley: Koocheh (Shohada sokak: Kooche-ye-Shohada)

Kayboldum: Man gom shodam.

Yardım et: Komak!

X’e gider misin: Shoma ta X mirid?

Benim param yok: Man pool nadaram.

Ücretsiz: Majani/raaygan

Menü: Meno

Ben vejetaryenim: Man giaah khaaram. (Vejetaryen: Giaah khaar)

Etsiz: Bedooneh goosht

İçecekler: Nooshidani

Akşam yemeği: Shaam

Öğle yemeği: Naahaar

Kahvaltı: Sobhaaneh

Açım: Gorosnameh!

Yeşil: Sabz, Sarı: Zard, Kırmızı: Ghermez, Mavi: Aabi, Beyaz: Sefid, Siyah: Siaah, Mor: Banafsh, Pembe: Soorati, Kahverengi: Ghahveyii

Cumartesi: Shanbeh, Pazar: Yek-shanbeh, Pazartesi: Do-Şebnem, Salı: Seh-Şebeh, Çarşamba: Chaahaar-shanbeh, Perşembe: Panj-Şebeh, Cuma: Jomeh

İran Hava Durumu ve İklimi

İran, değişken bir iklim coğrafyasına sahip. Yaz aylarında Tahran ve İsfahan bölgeleri 40+ dereceyi görürken bu durum Tebriz‘de 30 derece olarak hissediliyor. Tebriz’in rakım olarak yüksekte olması yaz aylarında dahi serin rüzgarın esmesine sebebiyet vermekte. Ülkede Aralık ve Ocak aylarında yoğun kar yağışı görülebiliyor. Yazları sıcak ve kurak geçerken, İlkbahar ve Sonbahar aylarında sıcaklık yerini tatlı bir serinliğe bırakıyor. Nitekim İran’ı gezmek için en ideal mevsim İlkbahar ile Sonbahar aylarıdır. Güneyde kışlar 15-20 derece dolaylarında hissedilirken, Yaz ayları özellikle Haziran ve Temmuzda 40 dereceyi aşan sıcaklıklar görülebiliyor. Nisan ve Ekim aylarında düşen yağmurun yetersiz oluşu nedeni ile İran kurak bir iklime sahiptir. İran’a düşen yıllık ortalama yağış miktarı 250 mm iken Zagros’un yüksek vadileri ile Hazar’ın kıyı bölgelerine 500 mm yağış düşmektedir.

İran Haritası ve Coğrafi Konumu

Kuzeybatıda Azerbaycan ile 432 km, Ermenistan ile 35 km uzunluğunda, kuzeyde Hazar Denizi, kuzeydoğuda Türkmenistan ile 992 km uzunluğunda, doğuda Pakistan ile 909 km, Afganistan ile 936 km uzunluğunda, batıda Türkiye ile 499 km uzunluğunda, Irak ile 1,458 km uzunluğunda ve son olarak Güneyde Basra Körfezi ve Umman Körfezi ile sınırlara sahiptir.

İran Vizesi

İran, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına 90 gün (3 ay) süre ile vizesiz, serbest dolaşım hakkı tanımaktadır. Yurt dışı çıkış harcı olan 150₺ haricinde ülkeye giriş için herhangi bir ücret ödemenize gerek yoktur. Yalnızca pasaport son kullanım sürenizin en az 180 günden fazla olması iyi olacaktır. Söylemekte fayda var, pasaportunuzda İsrail vizesi/mührü bulunduğu takdirde İran’a giriş izni verilmiyor. Pasaportunuzda İsrail giriş-çıkış ibaresi varsa bu durumda eğer ki İran’a gitmek istiyorsanız yeni bir pasaport çıkarmanız gerekmektedir. Ayrıca hatırlatmakta fayda var, İsrail giriş çıkışlarınızda bazı Ortadoğu ülkeleri de sizi kendi ülkelerine kabul etmeyecektir. Ortadoğu’da herhangi bir ülkeye gitmek üzere uçak biletinizi satın almadan önce o ülkenin vize rejim politikasını mutlaka inceleyin.

İran’a Nasıl Gidilir?

İran’a uçak, tren ve otobüs ile ulaşım mümkündür.

Uçak

Türkiye’den İran’a başta İstanbul olmak üzere Ankara, İzmir ve Antalya gibi büyük şehirlerden haftanın belirli günlerinde Pegasus, Türk Hava Yolları, İran Air, Qeshm Air, Aseman Air doğrudan Tahran, İsfahan, Tebriz, Meşhed ve Kirmanşah şehirlerine tarifeli uçuş seferleri yapmaktadır. Türkiye’den İran’a uçak ile ulaşım biraz maliyetli olabilir. Uçak bileti maliyetinden az da olsa tasarruf etmek için seyahatinize 2-3 ay kala uçak biletinizi satın almanızı tavsiye ederim.

Tren

Türkiye’den İran’a tren ile ulaşım mümkündür. İstanbul-Tahran-İstanbul arasında haftada bir gün çalışan Trans Asya treni, Van-Tebriz-Van arasında haftada bir gün çalışan kuşetli vagonlardan oluşan trenler ile ulaşım sağlanmakta. Bu yolculuk, uzun süreli olmakla birlikte daha ekonomik bir seyahat türüdür. İstanbul-Tahran arası tren yolculuğu yaklaşık olarak 60 saat sürmektedir. İran’a tren ile gitmeyi düşünenler TCDD’nin Trans Asya ve Van-Tebriz tren seferlerine göz atabilirler. İran’da iken şehirlerarası ulaşımınızı da trenler ile gerçekleştirebilirsiniz.

Not: İstanbul-Tahran ve Van-Tebriz tren seferleri şu an yapılmamaktadır. Güncel bilgiler için TCDD resmi internet sitesini takip edebilirsiniz.

Ayrıca Okuyun: Van’dan Tebriz’e Tren Yolculuğu

Otobüs

İran’a otobüs ile ulaşım mümkün. İstanbul ve Ankara’dan, Tahran’a VIP 2+1 oldukça konforlu otobüsler ile seferler düzenlenmektedir. Bunun yanı sıra Van, Doğubayazıt ve Yüksekova’dan İran’a giriş yapan otobüsler de mevcuttur. İstanbul Laleli’den kalkan otobüsler yaklaşık 35-38 saat sonra Tahran’ın Azadi Terminali’ne varmaktadır. Otobüsler bu ulaşımda Gürbulak Sınır Kapısı’nı kullanmakta olup, sınırda bekleme süresi 2 saati bulabilmektedir.

Ayrıca Okuyun:

• Türkiye’den İran’a: Gürbulak – Bazargan Sınır Geçişi
• İran’a Otobüs, Uçak ve Tren Yolculuğu Hakkında Bilgiler

Otobüs ile yapmış olduğum İran seyahati hakkında detaylı bilgiler için aşağıdaki yazılarımı okuyabilirsiniz.

• İran Gezi Hazırlıkları
• İran’a Nasıl Gidilir? İstanbul’dan Tahran’a Otobüs Seyahati – 1
• Ağrı’dan İran’a Nasıl Gidilir? Otobüs İle İran Seyahati – 2

Tahran’da Turistler İçin Ucuz İnternet Kafeler

Asrehajar Cafe Net: Valiasr St., Next To Park Saie, Sadaf Bulding, No.1137, Downstairs

Çalışma saatleri: 10:00 – 22:00 arasıdır ve 1 saat İnternet ücreti 20.000 Tümendir.

Avand Internet Land Cafe Net: No.34, 11th Street, Saadat Abad Ave.

Çalışma saatleri: 08:00 – 20:00 arasıdır ve 1 saat İnternet ücreti 25.000 Tümendir.

Chinehsepid Internet Coffee: No.180 Kamranieh Str. South Dibaji Str.

Çalışma saatleri: 09:00 – 00:00 arasıdır ve 1 saat İnternet ücreti 25.000 Tümendir.

Fajr Internet Hall: 54 Fajr St. Motahari Avenue

Çalışma saatleri: 10:00 – 22:00 arasıdır ve 1 saat İnternet ücreti 20.000 Tümendir.

Farhang Internet Cafe: Book city – Farhang Sqr-YosefAbad Ave.

Çalışma saatleri: 24 saat açıktır ve 1 saat İnternet ücreti 20.000 Tümendir.

Golesan internet Cafe: No.328, Sencond floor, Golestan Shopping Center, Iran Zamin St., Shahrak-e-Gharb

Çalışma saatleri: 10:00 – 22:00 arasıdır ve 1 saat İnternet ücreti 25.000 Tümendir.

Golestan Cyber Cafe: No.1338, First Floor, Opposite Tehran University, Enghelab Ave.

Çalışma saatleri: 08:00 – 21:00 arasıdır ve 1 saat İnternet ücreti 8.000 Tümendir.

Jordan Internet Cafe: No.23/2 – Elahieh Bldg. – Jordan St. (Africa St.)

Çalışma saatleri: 10:00 – 22:00 arasıdır ve 1 saat İnternet ücreti 24.000 Tümendir.

Meganet Cafe: No.11, Grand Floor, Payetakht Computer Center, Mirdamad Blvd.

Çalışma saatleri: 08:00 – 21:30 arasıdır ve 1 saat İnternet ücreti 22.000 Tümendir.

Pink Cyber Cafe: Unit 75, 2nd Flr., Tous Shopping Center, Allameh St., Sa`adatabad

Çalışma saatleri: 09:30 – 22:00 arasıdır ve 1 saat İnternet ücreti 25.000 Tümendir.

Rahe Ayandeh (Future Way): No.84, Keshavarz Blv., Opp Sassan Hospital

Çalışma saatleri: 09:00 – 20:00 arasıdır ve 1 saat İnternet ücreti 25.000 Tümendir.

Saat Web Cafe: No.162 Pasdaran Street Tehran, 19478

Çalışma saatleri: 08:00 – 21:00 arasıdır ve 1 saat İnternet ücreti 20.000 Tümendir.

Shemiran Internet: Tajrish-Quds. Sq., Nikoo-floor 1

Çalışma saatleri: 09:00 – 21:30 arasıdır ve 1 saat İnternet ücreti 20.000 Tümendir.

Tirak Net Cafe: No.870 Vali Asr Ave.

Çalışma saatleri: 08:00 – 21:00 arasıdır ve 1 saat İnternet ücreti 30.000 Tümendir.

Ultranet: No.331, 2nd Floor-Golestan Shopping Center-Phaz 1 Shahrak e Gharb

Çalışma saatleri: 09:00 – 22:30 arasıdır ve 1 saat İnternet ücreti 35.000 Tümendir.

İran Para Birimi

İran’ın resmi para birimi Riyal’dir. Halk günlük hayatlarında Riyal’den bir 0 (sıfır) atarak Tümen terimini kullanmaktadır. 1 Tümen, 10 Riyal anlamına gelmektedir. Tümen/Dolar/TL paritesi 2-4.000 Tümen arası dalgalıdır. Sizlere tavsiyem, İran seyahatinizde yanınızda Dolar ya da Euro bulundurun. İran’da VISA, Mastercard vb. yabancı kredi kartları ne yazık ki ATM’lerde çalışmamaktadır. Büyük alışveriş merkezleri, hava alanı gibi yerler dışında kartınız ile alışveriş yapamazsınız. İran gezinizde yanınızda her zaman nakit (Tümen) bulundurmanız daha sağlıklı olacaktır.

Tahran’da güncel kur fiyatı üzerinden paranızı güvenle çevirebileceğiniz döviz büroları bulunmaktadır. Yalnız kağıt paraların kırışmamış ve yırtık olmamasına dikkat ediniz.

Money Exchange Adres: No.221, Manochehri St, Ferdowsi St. Tahran (T.C Konsolosluğunun olduğu caddededir)

İran’da İletişim

Gürbulak Sınır Kapısı, İmam Humeyni Havaalanı ve şehir merkezlerinde satılan Irancell/MTN sim kartlarından satın alabilirsiniz. Açık hatlar da bulunmaktadır. İran’a gelen yabancı turistlerin ülkede kaldıkları süre kadar kullanıp geri iade ettiği bu hatlardan uygun fiyata satın alabilirsiniz. Daha sonra alacağınız kontör bakiye ile kartınıza bakiye ve İnternet paketi yükleme işlemini gerçekleştirebilirsiniz. Hattınıza bakiye yüklemek için (*131*Şifre) girerek işlemi gerçekleştirebilirsiniz. İran telefon kodu +98’dir.

Eğer açık hat satın almak istemezseniz, pasaportunuz kimlik bilgilerinizin olduğu sayfanın bir fotokopisi ve 20.000 Tümen ücret karşılığında yeni bir hattı kendi adınıza çıkarabilirsiniz.

İran’da Acil Telefon Numaraları

İran gezinizde olası acil durumlara karşı kullanabileceğiniz telefon numaraları;

• Polis: 110
• Ambulans: 125
• Yangın: 115
• Kaza: 197
• Taksi: 133
• Tren sefer bilgisi: 139

İran Gezilecek Yerler

İran’da gezilecek yerler başta Tahran olmak üzere, İsfahan, Yezd, Şiraz, Tebriz, Kum, Kaşan ve Meşhed gibi önemli şehirlerdir. Aşağıdaki bağlantılar, İran seyahatlerimde bulunduğum şehirler ve gezilecek yerler hakkında detaylı bilgileri içermektedir.

• Tahran Gezilecek Yerler
• Tebriz Gezilecek Yerler
• Meraga ve Bunab Gezilecek Yerler
• Kum Gezilecek Yerler
• Kaşan Gezilecek Yerler
• İsfahan Gezilecek Yerler
• Şiraz Gezilecek Yerler
• Yezd Gezi Notları
• Meşhed Gezi Notları

İran’da Ulaşım ve Fiyatlar

İran’ın başkenti Tahran’da 4 otobüs terminali, 1 tren garı ve 2 havaalanı bulunmaktadır. Başkent Tahran’da metro hattı ile ulaşım da ayrıca mümkündür. Tahran’da şehir içi ulaşımda metro oldukça kullanışlıdır ve şehrin her noktasına bağlantı sağlamaktadır. Ülkede benzinin ucuz olmasından dolayı taksi ile de ulaşımınızı sağlayabilirsiniz. Aynı güzergah üzerinde yolculuk yapacak diğer kişilerle taksi paylaşımı yaparak masrafları minimuma indirebilirsiniz. İlk İran seyahatimde Tahran’ı sabah 09:00’dan akşam 18:00’e kadar taksi ilke 70.000 tümene gezmiştim. Ülkede benzinin ucuz olması ulaşımda kolaylığı ve ekonomik seyahati kolaylaştırıyor.

İran’a ilk defa gidecekseniz otobüs veya metroyu kullanmanızda fayda var. Zira, Tahran’ın trafiği tam anlamıyla hallaç pamuğu gibidir. Araçlar yolda şeritlere uymadan yol alıyor ve aralardan bitmek tükenmek bilmeyen motorlar da trafiği oldukça karmaşık hale getirebiliyor. Anlayacağınız, İstanbul trafiğinden bile beter bir trafik karmaşasına sahip.

Kendi aracınız, karavanınız ile gelmeyi düşünüyorsanız Tahran’da sıkışıp kalmayın. Motor ile seyahat edenler için bu durum tolere edilebilir. Eğer İran’a kendi aracınız ile gelmeyi düşünüyorsanız TURİNG resmi İnternet sitesinden triptik belgesi üzerine lütfen araştırma yapın ve ilgili makamlara ödenecek harç ücretlerini öğrenin.

İran’a bireysel olarak bir gezgin veya turist olarak gelenler ise ulaşım için toplu taşıma araçları ya da metroyu kullanabilir ve rahat bir ulaşım sağlayabilirler.

İran Şehirlerarası Otobüs Bilet Ücretleri

• Jolfa-Tebriz: 5.000 Tümen
• Tebriz-Tahran: 20.000 Tümen
• Tebriz-Kum: 29.000 Tümen
• Tahran-İsfahan: 15.000 Tümen
• Kum-Kaşan: 7.000 Tümen
• Kaşan-İsfahan: 15.000 Tümen
• İsfahan-Şiraz: 30.000 Tümen
• İsfahan-Yezd: 8.000 Tümen
• Yezd-Şiraz: 20.000 Tümen
• Yezd-Meşhed: 28.000 Tümen
• Meşhed-Tahran: 20.000 Tümen

(Bu fiyatlar güncel olmayıp, ilerleyen tarihte güncellenecektir.)

Şehir içi kara yolları son derece bakımlı duble yollardır. İran’da trafik hız kuralları katı bir şekilde uygulanmaktadır. Her yarım saatte bir polis kontrol noktasında hız kontrol defteri polisler tarafından imzalanıyor.

Ayrıca Okuyun: İran Gezi Notları (Ulaşım ve Konaklama Bilgileri)

Tahran Metro Hattı

Başkent Tahran’ın metrosu Ortadoğu’nun en büyük metro ağlarından birisi olma özelliğini taşımaktadır. Metro ulaşım ağı toplam 7 hattan oluşmaktadır. 1. hat şehir merkezi ile İmam Humeyni Havaalanı’nı birbirine bağlamaktadır.

Tahran metrosu, durak, ulaşım süreleri vb. tüm detaylı bilgileri okuyun.

İran Ekonomisi

İran ekonomisi, planlı ekonomi, petrol ve diğer büyük sektörlerde devlet işletmeciliği, köy tarımı ve küçük ölçekli özel işletme ve hizmet yatırımlarının bir karışımıdır. Ülkede başta petrol olmak üzere, enerji, tarım ve hayvancılık sektöründe önemli bir kazanç elde ediliyor. Turizm alanında ise yıllık 5 milyon yabancı turist ülkeyi ziyaret etmektedir.

İran Üniversite ve Kurumlar

Alzahra Üniversitesi, Amirkabir Üniversitesi, Ali Sina Üniversitesi, Chabahar Uluslararası Üniversitesi, Chamran Üniversitesi, Araştırma ve Eğitim Dairesi, Firdevsi Üniversitesi, İran Araştırmaları Vakfı, Guilan Üniversitesi, Tıp Bilimleri H. Üniversitesi, Temel Bilimler İleri Araştırmalar Enstitüsü, Hazar Çalışmaları Enstitüsü, Siyasi Enstitüsü ve Uluslararası Çalışmalar, Teorik Fizik Çalışmaları Enstitüsü ve Matematik, Tıp Bilim İran Akademisi, İran Biyoinformatik Merkezi, Tıp Bilim İran Üniversitesi, Bilim ve Teknoloji İran Üniversitesi, İsfahan Üniversitesi, Tıp Bilimleri İsfahan Üniversitesi, Teknoloji İsfahan Üniversitesi, İslami Azad Üniversitesi, Keşan Üniversitesi, Kerman Shahid Bahonar Üniversitesi, Tıp Bilimleri Kermanshah Üniversitesi, Teknolojisi Khajeh Nasir TOUSI Üniversitesi, Mazandaran Üniversitesi, Genetik Mühendisliği ve Biyoteknoloji Ulusal Araştırma Merkezi, Payame Noor Üniversitesi, Shahid Beheşti Üniversitesi, Teknolojisi Şerif Üniversitesi, Shiraz Üniversitesi, Tıp Bilimleri Shiraz Üniversitesi, Sistan ve Beluçistan Üniversitesi, Tebriz Üniversitesi, Tebriz Üniversitesi Tıp Bilimleri, Tarbiat Modares Üniversitesi, Tahran Üniversitesi, Tıp Bilimleri Tahran Üniversitesi, Yezd Üniversitesi, Zencan İslami Azad Üniversitesi ve Zanjan Üniversitesi.

İran’da İş Saatleri

Banka ve alışveriş merkezleri gibi yerlerde bir işiniz varsa bu durumu ülkenin çalışma saatlerine göre uyarlamanızda fayda var arkadaşlar. İran’da iş saatleri ve tatil günleri aşağıda ki gibidir.

Tahran’da

• Bankalar: Hafta içi 07:30 – 16:00, Perşembe 07:30 – 12:00 arası açıktır. Cuma ve milli bayramlarda kapalıdır.
• Postaneler: Hafta içi 08:00 – 16:00, Perşembe 08:00 – 12:00 arası açıktır. Cuma ve milli bayramlarda kapalıdır.
• Alışveriş Merkezleri ve Mağazalar: 10:00 – 21:30 arası açıktır. Cuma ve milli bayramlarda kapalıdır.
• Müzeler: Hafta içi 09:00 – 17:00, Cuma ve milli bayramlarda 09:00 – 17:00 arası açıktır.
• Ofisler: Hafta içi 08:00 – 16:00 arası açıktır. Perşembe, Cuma ve milli bayramlarda kapalıdır.

Diğer Şehirlerde

• Bankalar: Hafta içi 07:30 – 14:00, Perşembe 07:30 – 12:00 arası açıktır. Cuma ve Milli bayramlarda kapalıdır.
• Postaneler: Hafta içi 08:00 – 14:00, Perşembe 08:00 – 12:00 arası açıktır. Cuma ve milli bayramlarda kapalıdır.
• Alışveriş Merkezleri ve Mağazalar: Hafta içi 10:00 – 21:00, Perşembe 10:00 – 21:30, Cuma ve milli bayramlarda 09:00 – 19:30 arası açıktır.
• Müzeler: Hafta içi 09:00 – 17:00, Perşembe 09:00 – 17:00, Cuma ve milli bayramlarda 09:00 – 17:00 arası açıktır.
• Ofisler: Hafta içi 08:00 – 14:00, Perşembe 08:00 – 12:00 arası açıktır. Cuma ve milli bayramlarda kapalıdır.

Ayrıca Okuyun: İran’ı Gezmek İçin 3 Neden

İran’da Tatil Günleri

23.12	23.12	Arbain İmam Hüseyin’in Ölümünün 40. Günü
31.12	31.12	Hz. Peygamberin Ölüm Yıldönümü
01.01	01.01	Yılbaşı
02.01	02.01	Hz. İmam Reza’nın Ölüm Yıldönümü
19.01	19.01	Hz. Peygamber’in ve İmam Cafer Sadık’ın Doğum Günü
11.02	11.02	Devrim Yıldönümü
20.03	20.03	Petrolün Millileştirilmesi
21.03	24.03	Nevruz (4 gün)
01.04	01.04	İran İslam Cumhuriyeti Günü
02.04	02.04	Doğa Günü
03.04	03.04	Hz. Fatemeh Zehra’nın Ölüm Yıldönümü
13.05	13.05	Hz. İmam Ali’nin Ölüm Yıldönümü
27.05	27.05	Hz. Muhammed’in Peygamber oluşunun yıl dönümü
04.06	04.06	İmam Khomeyni’nin Ölüm Yıldönümü
05.06	05.06	15 Khordad Ayaklanması
13.06	13.06	Hz. Mehdi’nin Doğum Yıldönümü
19.07	19.07	Hz. Ali’nin Ölüm Yıldönümü
28.07	30.07	Ramazan Bayramı (3 Gün)
22.08	22.08	Hz. İmam Cafer Sadık’ın Ölüm Yıldönümü
05.10	05.10	Kurban Bayramı
13.10	13.10	Dini Bayram (Ghader-e Khom)
03.11	03.11	Tasooa
04.11	04.11	Ashoora
13.12	13.12	Arbain İmam Hüseyin’in Ölümünün 40. Günü
21.12	21.12	Hz. Peygamberin Ölüm Yıldönümü
23.12	23.12	Hz. İmam Reza’nın Ölüm Yıldönümü

İran’da Askerlik

İran’da zorunlu askerlik 18 yaşından itibaren başlıyor. Süresi ise yerine ve durumuna göre değişiklik gösteriyor. Sınır şehirlerde yaşayanlar 16 ay, yoksul bölgede yaşayanlar 18 ay, normal bölgelerden gelen gençler ise toplam 20 ay askerlik yapıyorlar. Acemi birliği 2 ay sürüyor. Fiziksel ya da zihinsel özürlü olanlar ile öğrenimine devam edenler askerlikten muaf sayılıyorlar. İran İslam Cumhuriyeti asker ve polisleri sakal bırakabiliyor. Evleri, birliğe yakın olan askerler hafta sonu tatillerinde ailelerinin yanlarına gidip kalabiliyorlar.

İran Yemekleri ve İran Mutfağı

Çe­lo Kebap: İran’­ın ana ye­me­ği­dir. Bu ye­mek bir tür yağ­sız ve tuz­suz pi­şi­ril­miş sa­de pi­lavdır. Ya­nın­da ke­bap ile bir­lik­te ve­ri­lir­se bu­na che­lo-ke­bab de­nir. Ke­bap­lar ız­ga­ra­da pi­şi­ril­erek do­ma­tes, na­ne ve ba­ha­rat­lar­la bir­lik­te servis edilmektedir. Pi­la­vın üze­ri­ne kır­mı­zı bi­ber­le su­mak eki­lir. Çelo kebabın birkaç çeşidi vardır.

Chelo Kebab-e Kubide: Dövülerek yumuşatılmış ve şişte kızartılmış olan kebab türüdür. Bizdeki Adana kebabına çok benzer.

Kho­resht: Çelo kebabının ya­nın­da ve­ri­len bir tür yan ye­mek­tir. İçin­de par­ça et­ler ve pa­ta­tes, pat­lı­can gi­bi yiyecekler bu­lu­nur. Bu mal­ze­me­ler kı­vam­lı bir sos için­de pi­şi­ril­miş­tir. Çelo ile bir­lik­te ha­zır­la­nır­sa bu­na che­lo-kho­resht de­nir. Baş­ka bir tür kho­resht ha­zır­la­nır­ken so­ğan ren­de­le­nir ve kı­zar­tı­lır, kü­mes hay­van­la­rı­nın eti ek­le­nir. Çeşitli kho­rest tarifleri var­dır.

Ghor­meh Sab­zi: Bir kho­rest tü­rü­dür ve bu yemekte ku­zu etiy­le bir­lik­te ba­zı ba­ha­rat­lar da kul­la­nı­lır.

Ayrıca Okuyun: Etli ve Vejetaryenler İçin Ghormeh Sabzi Yemeği

Ab-Guşt – Dizi (et-su): Yağ­lı ku­zu eti, pa­ta­tes, do­ma­tes, be­zel­ye ve fa­sul­ye ile bir­lik­te kay­na­tı­lır, bi­raz li­mon­la tat­lan­dı­rı­lır. Su­yu­nun ko­yu­laş­ma­sı için bir­kaç sa­at bek­le­ti­lir. Ab-guşt, gü­veç gi­bi top­rak kap­lar­da ge­lir. Önce güvecin içindeki sulu kısım çorba gibi içilmelidir. Müş­te­ri­ye bir tok­mak ve bir ka­şık verilir. Tok­mak ile et­ler ve kimi yerde patates, kimi yerde nohut ile gelen bölüm ezi­lerek yenir. Bizde Kars ve Iğdır tarafında ve Nahçıvan‘da yenilen “Bozbaş” da Ab-Guşt benzeri bir yemektir.

Fisuncan: Kuş eti, özellikle ördek etiyle yapılan bir yemek. İçinde ceviz ve nar salçası da bulunuyor.

Kelle paça: Bizde artık iyice azalan kelle-paça lokantaları İran’da halen devam ediyor. Tahran’ın eski mahallelerinde ve İran Türklerinin yaşadığı yerlerde daha çok bulunur. Kazvin şehri, kelle paçası ile ünlüdür.

Mirza Qasımi: Bir tür yumurtalı patlıcan ezmesidir. Yemeklerin yanında aperatif olarak bulunmakla birlikte ana yemek olarak da yiyebilirsiniz. Aslı Gilan eyaletinden gelmiş olan bu ürünün Kadoo Qasımi denilen ve kabak ile yapılanı da vardır.

Keshk-e Bademcan: Keşh peyniri veya kurut denilen yoğurt ürünü ile birlikte pişirilen bir tür patlıcan ezmesidir. Üzerine zeytinyağı, nane, sarmısak ve hatta cevizli sos gezdirilir.

Ek­mek­ler: Bir­çok İranlı­nın ge­le­nek­sel ek­me­ği “La­vaş” adını taşır. Bu tip ek­mek, bi­zim pi­de­ye ben­zer. Ay­rı­ca çe­şit­li yö­re­ler­de­ki ge­le­nek­lere gö­re ha­zır­la­nan de­ği­şik ek­mek türleri de var­dır. Bun­lar ara­sın­da taf­tun, san­gak ve ber­be­ri sa­yı­la­bi­lir.

Aash (Aş): Bir­kaç çe­şit ta­hıl, seb­ze ve ba­ha­rat­lar­la ha­zır­lan­mış ko­yu kı­vam­lı bir çor­ba­dır. Çe­şit­li yö­re­ler­de de­ği­şik ha­zır­lan­ma şe­kil­le­ri var­dır. Aş pi­şi­ren­le­re “aş­baz” de­nir. İran’da sos­yal ni­te­lik­li top­lan­tı­lar­da ko­nuk­la­ra ön­ce­lik­le aş ik­ram et­mek adet­ten­dir.

Ku­ru­ye­miş­ler: İran ku­ru­ye­miş­le­ri çok lez­zet­li­dir. Dün­ya An­tep fıs­tı­ğı ti­ca­re­ti­nin önem­li bir bö­lü­mü İran’ın tekelinde­dir. Ku­ru­ye­mi­şiy­le ün­lü yer­ler Teb­riz, Kir­man ve Yezd şehirleridir.

İçe­cek­ler: Neredeyse her mey­ve­nin ta­ze sı­kıl­mış su­yu­nu Tebriz, Tahran, Şiraz, İsfahan gibi büyük şehirlerin caddelerinde kurulu tezgahlarda ve dükkanlarda bu­la­bi­lir­si­niz. Özel­lik­le bir tür ka­vun olan “ta­li­bi” su­yu­nu mut­la­ka için. İran­’da, ma­den su­yu ay­ran­la ka­rış­tı­rılıp gaz­lı ay­ran ola­rak sa­tı­lır.

Çay: İran, çay severler için bir cennettir. Ülkenin her yerinde kolaylıkla bulabileceğiniz çay için birçok yerde semaverler her zaman kaynar durumda tutulur. İran’ın kuzeydeki Gilan eyaletinde yetişen yerli çay ile birlikte ithal çay da kullanılır. İran’da çay, genellikle şekersiz olarak servis edilir. Çayı tatlandırmak için birkaç seçeneğiniz var. Kıtlama şekerinde, bu iş için önceden kırılarak ufaltılmış sert şekerler kullanılır. Çayı nebat şekeri ile içmek isterseniz yüksek sıcaklıkta kristalize edilerek bir çubuk etrafına yapıştırılmış gibi duran şekeri çayınıza batırıp beklemeniz gerekiyor. İsfahan ve civarında ise ‘Pulenk’ denilen ve pul şekline getirilmiş şeker kullanılıyor. Bu şekerlerin limonlu ve güllü çeşitleri bile var. İran’da, büyük oteller dışında toz şeker bulunmuyor. Kıtlama şekerini bardağınızın içine atıp karıştırarak eritmeye uğraşmayın. İranlılar gibi (bizdeki Doğu Anadolu bölgesinde yaşayan insanlar gibi) küçük parçalar halinde ağzınızda eritin ve üzerine çayı için.

Tat­lı­lar: İran’da çok yay­gın bir pas­ta­ne­ci­lik kül­tü­rü var­dır. Yaş pas­ta ve tat­lı­la­rı, kre­ma­lı ve ağır gi­bi gö­rün­se de çok ha­fif­tir. İran’da tat­lı­la­ra ve­ri­len ge­nel ad şi­ri­nidir. Pas­ta­ne­le­rin­de­ki bü­tün çe­şit­ler tat­lı, ya­ni şe­ker­li­dir. Biz­de­ki gi­bi tuz­lu ku­ra­bi­ye tü­rü bulunmaz. Pasta ve tatlı kurabiyelerinde Yezd şehri önemli bir yere sahiptir. Yezd’e giderseniz mutlaka dönüşte kendinize buranın kurabiyelerinden bir paket yapın.

İran Gece Hayatı

Öncelikle eğlenmek kavramı İran’da İslam’a ve Şiiliğe aykırı olarak görülmektedir. Kerbela Olayı‘ndan beri süre gelen zaman zarfında İranlı olup, Şiiliği benimseyenler yas tutar, aşırı eğlenmekten kaçınırlar. Dolayısıyla aşırıya kaçan eğlencelerde bulunan gençleri ise batı özentisi olarak suçlarlar. Tabi bu yaklaşım şimdilerde daha esnek hale geldi. İran değişiyor ve gençler artık ülkede daha fazla söz sahibi olmaya başlıyor.

Eğlence hayatında genel olarak kabul görülen ve bilinen (önyargılı bir yaklaşım olabilir) ise mollaların ve zengin ailelerin çocuklarının daha çok ev partileri yapıyor olmasıdır. Bu kişilere, ailelerinin saygınlığı nedeniyle polisler dokunamamaktadır. Kimi ev partilerinde ülkeye bir şekilde sokulmuş bira, rakı ve şarap bulunmaktadır. Tiryak denilen bir tür esrarın da tüketildiği bilinmektedir. Çoğu İranlı ise evlerinde üzümleri bidonlara basarak kendilerine alkol hazırlamaktadır. Genel olarak mütedeyyin ailelerin ise gece hayatı, restoranlarda yedikleri yemek, alışveriş merkezlerindeki gezmeler veya park alanlarında toplaşıp bir şeyler yiyip içerek eğlendikleri süreden ibarettir.

Ucuz İran Otelleri ve Hostel Önerileri

Tebriz

Mashhad Guesthouse

Ortak kullanımlı konaklama yeri olan Mashhad Guesthouse, banyo yapmak isterseniz ayrıca bir para ödemeniz gereklidir. Kahvaltı oda fiyatına dahil değildir. Hostelin gecelik fiyatı 50.000 Tümendir.

Adres: Firdevs Caddesi

Tahran

Hafez Restaurant Hotel

T.C. Konsolosluğu karşı caddesinden yaklaşık 100 metre aşağıya indiğiniz takdirde sağınızda göreceksinizdir. Geceliği 50 Dolar civarıdır fakat Türkiye’den geldiğinizi söylerseniz mutlaka kahvaltı dahil bir indirim yapacaktır. Resepsiyondaki arkadaşlar Türkçe konuşabilmektedir. Dilerseniz otelin resepsiyonundan güncel kur fiyatına TL, $ ya da £ çevirimi yapabilirsiniz. Ayrıca şehir gezintisi ya da havaalanına transferiniz için Türkçe bilen taksi de çağırabilirler.

Adres: Bank Allay South Ferdowsi Ave.

İsfahan

Amirkabir Hostel

1 gecelik konaklama fiyatı 20 dolardır. Fiyata kahvaltı dahildir ve WC, banyo ortak kullanımlıdır.

Adres: Char Bagh St. (İmam Meydanı Kavşağı)

Diğer şehirler için otel arayışınız varsa yorum kısmından yazabilirsiniz. Size bu konuda tavsiyelerde bulunup, yardımcı olabilirim.

İran’da Couchsurfing

İran, her ne kadar ülkesini ziyaret eden her milletten insana kucak açsa da Türk insanına karşı ayrı bir misafirperverliğiyle bilinir. İran’a henüz gitmeyenler ne yazık ki bu söylediğime pek anlam veremeyebilirler. Zira, İran’a karşı özellikle Batı medyasının aşırı bir dezenformasyon çalışması var. Ancak, İran sanıldığı kadar kapalı ve tehlikeli bir ülke değildir. Bu konu üzerinde pek çok yazı yazdım ve hepsi de sitede mevcuttur.

İranlılar Türk kanallarını izliyor, Türk şarkıcılarını dinliyorlar. İslam ayrılığı yok, bize düşman gözü ile bakmıyorlar. Hal böyle iken ülke içerisinde yaygın olan Couchsurfing kullanımından faydalanabilirsiniz. İran’ın hemen hemen tüm şehirlerinden mutlaka 3-5 aktif kişi bulabilir ve konaklamanızı bu şekilde halledebilirsiniz. Üstelik yerel insanların arasına karışmış olur ve İranlıların günlük ev ritüellerini de deneyimlemiş olursunuz.

Ayrıca Okuyun: İran Misafirperverliği Hakkında Bilgi, İran’da Couchsurfing

İran’da Giyim, Kıyafet Kuralları

Ka­dın­la­rın baş örtüsü takmak zorunda olduklarından bahsetmiştim. Başörtüsünün rengi konusunda bir zorunluluk bulunmamakla birlikte öncelikle siyah veya lacivert, kahverengi gibi koyu renklerin kullanılması bir gelenek halini almıştır. Çeşitli etnik gruplardaki kadınlar, kendi etnik özelliklerine göre karışık renkli, çiçek desenli ve parlak kumaştan başörtüleri kullanabiliyorlar. Sokaktaki yaşamda bu tip renkler bir sorun yaratmazken türbe, cami gibi ibadet yerlerine girerken sadece başörtüsü kullanmak yeterli değildir, ‘çador’ isimli ve yerlere kadar uzanan bir örtünün kullanılması şart olur. Ba­zı ka­dın­lar çar­şa­fa bü­rün­me­yi, ba­zı­la­rı ise par­dö­sü giy­me­yi ter­cih eder­ler.

Par­dö­sü­nün ren­gi önem­li de­ğil­dir ancak diz al­tı­na ka­dar in­me­si ge­rek­mek­te­dir. Kadınlar, sokakta ço­rap­sız do­la­şı­la­ma­ya­ca­ğın­dan etek ye­ri­ne ge­nel­lik­le pan­to­lon gi­yer­ler. Gi­yi­min hi­ca­ba uy­gun ol­ma­sı ko­nu­sun­da yabancı turistlere fazla zorluk çıkartılmaz ve hoşgörülü davranılır. Bu hoşgörünün sınırı ise başörtüsünün mutlaka takılı olmasıdır. Kadınlarda sa­çın per­çe­mi­nin gös­te­ril­me­si­ne ve mak­yaj ya­pıl­ma­sı­na hoşgörü gösterilmektedir. Er­kek­ler için ise bu ka­dar ka­tı ku­ral­lar yok­tur. Bir ara uzun kol­lu göm­lek giy­mek şart­ken, bu­gün kı­sa kollu göm­lek gi­yil­me­si sorun yaratmıyor. An­cak erkeklerin şort giy­me­si ya­sak­tır. İran’da resmi dairelerde erkeklerin kra­vat kul­lan­ma zorunluluğu yoktur. Hatta kravat takmak yasak gibidir, çoğu yerde kravatlı bir erkek görmeniz çok nadir olur. Polis, asker, yüksek düzeyde yönetici pozisyonunda olan erkeklerin kravatsız; ama gömleğinin üst düğmesine kadar ilikli olduğunu görebilirsiniz.

İran’da yaşanan son olaylar nedeniyle (Mahsa Amini olayı) kadınlarda katı kıyafet kuralları biraz esnetildi. En azından dışarıda dolaşan Ahlak(!) Polisleri artık kadınlara zor anlar yaşatmıyorlar.

İran’da Şiilik İnancı

İran nüfusunun dini yapısının %90’ınu Şiiler, %’8’ini Sünni Müslümanlar, kalan %2’sini ise diğer dinlere mensup insanlar (Bahailer, Sâbiîler, Hindular, Yezidiler, Ahli-Hak, Zerdüştler, Yahudiler ve Hristiyanlar oluşturmaktadır. İran’da diğer önemli dini azınlıklar arasında özellikle Ortodoks Ermeniler (İsfahan), Zerdüştler (Yezd) ve Bahailer öne çıkmaktadır. Ülkede az miktarda Hindu, Keldani ve Sâbiîlik inancına bağlı topluluklar da bulunmaktadır. Resmi olarak Şiilik ve 12 İmam (İsna Aşeriye) inancı, İran’ın özellikle orta ve kuzey kesimlerinde daha baskındır.

Sünnilik inancıysa ağırlıklı olarak ülkenin kuzeybatısındaki Kürtler ile Pakistan sınırındaki Beluçlarda ve Horasan eyaletinde yerleşik Türkmen aşiretlerde yaygındır. İran’da, bizdeki gibi 5 vakit değil, 3 vakit ezan okunur ve camiye gidilir. Cuma namazları tüm şehirlerde belirlenen yalnız bir camide toplu olarak kılınır.

İmam Hüseyin (a.s) Anma: İran’ın en önemli dini günlerinden biridir. İkinci Şii İmam Hüseyin (a.s) şehadeti nedeni ile ülkede iki gün boyunca yas günü yapılmaktadır. İran’ın her şehrinde, cadde ve sokaklarında cenaze korteji yapılır ve Farsça Kerbela ağıtları yakılır. İki gün boyunca genel itibari ile tüm restoran ve dükkanlar kapalıdır.

Ayrıca Okuyun: İran’da İmam Hüseyin’i Anma Töreni: Yas ve Muharrem Ayı

Ramazan (Oruç) Ayı: İran’da Ramazan ayı tıpkı bizdeki gibi önemli bir kutsal aydır. Oruç ayı boyunca iftar saatine kadar tüm restoranlar kapalı olmaktadır. İftar zamanı dua ve anonslar eşliğinde oruçlar açılır. İran’da yerleşik farklı inançlara mensup ve İran’a seyahat eden fakat oruç tutmayan kişilerden Ramazan ayı nedeniyle saygı göstermeleri beklenir. Bu ayda İran’da dışarıda yemek yemek doğru olmayacaktır. Kaldı ki, dini inancını uç noktalarda yaşayan kişiler tarafından da rahatsız edilme ihtimali olabilir. Bu duruma lütfen dikkat edin ve hassasiyetle yaklaşın. Ramazan ayında oruç tutmayan kişiler ve İran’ı gezmeye gelen turistler için yemek ihtiyaçlarının karşılanması adına otel restoranları açık tutulmaktadır.

Ayrıca Okuyun: Ramazan Ayında İran’a Seyahat Etmek

---

İran’a bir gezi planlıyor ve hazırlık içerisindeyseniz elimde mevcut olan Lonely Planet’in İran Gezi Rehberi (PDF), Tebriz, Tahran ve İsfahan gezilecek yerler listesi ile bazı şehir haritaları mevcut. Bu dosyalara ihtiyaç duyuyorsanız lütfen isteğinizi aşağıdaki yorum kısmından yazarak belirtin.

Ayrıca Okuyun: İran Gezi Rehberi (E-Kitap)

İran gezi rehberi içeriğini güncel tutmak için sürekli yeni bilgiler eklemekteyim. İran’dan henüz yeni dönmüş veya İran’a gitmek üzere plan yapıyor olabilirsiniz. İran gezisi hakkında varsa katkılarınızı veya gezi planınıza dair merak ettiklerinizi aşağıdaki yorum kısmından yazabilirsiniz. Bu sayede, içeriği de devamlı güncel tutmuş olur ve İran’a gitmeyi düşünen kişilere de hep birlikte yardımcı olmuş oluruz.

Ayrıca Okuyun:

• İran Hakkında Merak Ettikleriniz
• İran Hakkında Sıkça Sorulan Sorular (50+ Soru & Cevap)

Son Güncelleme: 31 Ocak 2023