Meşhed Gezi Notları: Şiilerin Kutsal Kenti ve İmam Rıza Türbesi

Meşhed gezimden izlenimlerimin yer aldığı bu yazıda, Meşhed hakkında bilgi alabilir, Meşhed’e nasıl gidilir ve Meşhed’te gezilecek yerler hakkında bilgilerin yanı sıra on iki imamlardan sekizincisi olan imam Rıza hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.

Yezd’den Meşhed’e gitmek üzere otobüsteki yerimi almıştım. Otobüs hareket etmeden hemen önce bilet görevlisinin pasaport kontrolü yaptığını gördüm. Yabancı uyruklu kişilerin pasaportları kontrol ediliyordu. Nitekim, ben de pasaport kontrolünden geçtim. Kontroller tamamlandıktan sonra otobüsümüz Meşhed’e gitmek üzere hareket etti.

Ön koltukta oturan Tebrizli bir vatandaş vardı. Kendisi Azerbaycan Türkçesi konuşuyor. Ona bu kontrolün ne amaçla yapıldığını sordum. Kendisi bana; Türkmenistan’a şu sıralar illegal yollar ile geçişlerin olduğunu ve DEAŞ Terör Olayları kapsamında bir dizi güvenlik amacı ile kontrollerin yapıldığını söylemişti.

Yaklaşık yarım saatlik bir gecikme sonrası otobüsümüz Meşhed’e gitmek üzere yola çıktı…

Meşhed Gezi Notları

Ertesi gün sabah saat 08.15 sularında Meşhed’e vardık. Şehrin dışında kalan otobüs terminali son durağımız oldu. Buradan dilerseniz 10.000 Tümene taksi ile İmam Rıza Kompleksi’ne geçebilir -ki bu bölge şehir merkezi olur- veya toplu taşıma araçları ile 500 Tümene kompleksin bir alt caddesi olan meydana ulaşımınızı sağlayabilirsiniz. Otobüsten indikten sonra toplu taşıma araçlarına binerek İmam Rıza Kompleksine geldim.

Kompleksin yer aldığı bölge şehrin kalbinin attığı yerdir. Çarşı alanları, alışveriş merkezleri, oteller ve restoranların tamamı bu bölgededir. İmam Rıza’nın kabrinin de burada olması hem şehre hem de bu bölgeye adeta bir canlılık katmaktadır. Nitekim, burada sabahın erken saatleri olmasına karşın aşırı bir kalabalık olduğunu görüyorum.

Kompleksin çevresi yeşil alanlar ile çevrili. Burada insanların yattığını, yer yer sabah kahvaltılarını yaptıklarını görüyorum. Oturacak boş bir yer bulabilmek neredeyse imkânsız. Neyse ki kendime oturacak bir yer buluyor ve biraz burada vakit geçiriyorum. Çevreyi gözlemliyorum. Herkes birbirine bitişik vaziyette oturmakta. Temas etmeniz bile kaçınılmaz.

Yanımda oturan bir Türkmen ile tanışıyorum. Kendisine sabahın bu saatinde bu kalabalığın ne için olduğunu soruyorum. O ise, “Biliyorsunuz, İmam Rıza’nın kabrinin burada olması burayı Şiiler için çok önemli bir yer haline dönüştürmektedir” dedi. Ayrıca “Yılın her ayı hatta her günü başta İran’ın şehirlerinden olmak üzere çevre ülkelerden birçok Şii buraya ziyarete gelir” olduğunu söyledi.

İmam Rıza Kimdir?

On iki İmam’ın sekizincisi olan İmam-ı Ali Rıza (r.a), İslam peygamberi Hz. Muhammed’in (s.a.v) torunudur. Yedinci İmam Hz. İmam Ali B. Musa (a.s) oğludur. Hicretin 148. yılı Medine’de dünyaya gelmiştir. İmam Ali Musa vefat ettikten sonra imamet makamına ulaşmıştır. Hicretin 200. yılında zehirlenme sonucu şehit edilmiştir. İran’ın günümüz Meşhed şehri denilen Tus şehrinde yatmaktadır.

Saat 10:00’a kadar burada vakit geçirdim. Bu esnada çevreyi gözlemledim. Kompleks girişine geldiğimde sıkı bir güvenlik önlemlerinin olduğunu gördüm. Ana giriş kapısının hemen sağ tarafında emanetler bölümü vardır. Komplekse çanta ile girilmesi yasaktır. Emanetler bölümüne giderek çantanızı bırakıyorsunuz. Sizden adınız, soyadınızın söylenmesi isteniyor ve bir fiş karşılığında süresiz eşyalarınızı emanete teslim edebiliyorsunuz.

Kompleks içerisinde profesyonel fotoğraf makinesi ile çekim yapmak yasakken, telefon ile çekimler serbesttir. Nitekim, fotoğraf makinem ile birlikte çantamı emanete bıraktım. Girişte x-ray cihazları ile arandıktan sonra İmam Ali Rıza Kompleksine giriş yaptım. Burası geniş bir avluya sahip. Harika bir mimari, göz alıcı işlemeler avlusunu tamamlayan halılar ve binlerce ziyaretçi…

Ayrıca Okuyun: Kum Gezilecek Yerler

Avlu içerisinde gezerken yanıma bir kişi yaklaştı. Kendisinin burada görevli bir turist rehberi olduğunu öğrendim. Burayı ziyaret eden yabancı turistler için İmam Rıza hakkında bilgi ve kompleksi gezdirme hizmeti vermektedir. Bunu ücretsiz bir şekilde yapıyor. Kabul ettim. 2 turist daha bulalım ve geziye başlayalım dedi. 10 dakika bekledikten sonra bir Tayvanlı ve bir İtalyan turist ile geziye başladık.

İngilizce dilinde verilen rehberlik hizmet gayet açıklayıcı. Rehber eşliğinde kompleksi tam anlamıyla gezebilirsiniz. Kompleks 75 hektar alan üzerine kuruludur. Burada cami, müzeler, eyvanlar, medreseler, kütüphane, restoran gibi çeşitli eklentiler mevcut. Şiiler için çok önemli bir ziyaret yeri olan Meşhed şüphesiz İmam Rıza Kompleksi ile bir bütün olarak anılmaktadır. Dönemin Tus şehri İmam Rıza’ya ev sahipliği yaptıktan sonra bölge her geçen gün gelişmiştir.

Rehberimiz 2 saate yakın neredeyse hiç dinlenmeden bize hizmet verdi. Çok kapsamlı bir şekilde anlattı burayı. Kompleksi karış karış gezdirdi ve cami içerisinde çeşitli anlatımlar yaptı. İmam Rıza kabrinin yer aldığı cami gerçekten görülmeye değer. Muhteşem cam işçiliği ve altın kaplamalar ile her biri inanılmaz göz alıcı niteliktedir. İmam Rıza’nın kabrinin bulunduğu noktaya yaklaşmak neredeyse güç. Kabre giden yol hatta kapılar bile insan seli arasında görünmüyor. Duvarlara yüzünü sürenler, kapıları öpenler ve ağlayanlar ile dolu bir kalabalıkta santim santim adım atarak ilerliyoruz. İçerideki uğultu insanın tüylerini diken diken ediyor.

İmam Rıza’nın kabrine yaklaşmayı başaranların attığı çığlıklar ve ağlamalar gerçekten insanı etkiliyor. O anı yaşarken içerisinde bulunduğun manevi atmosferin etkisinde kaldım. Tüylerim diken diken olmuş, gözlerim dolmuştu. Zor oldu fakat ben de İmam Rıza kabrine varabilmiştim. İmam Rıza’nın kabrine dokundum, buradaki insanlar ile aynı duyguları yaşadım. İmam Rıza’nın kabrinin olduğu kısım muhteşem bir dekora sahip. Burada olağanüstü bir cam işçiliğini görebilmek mümkündür.

Ayrıca Okuyun: İran Gezisi Hakkında Merak Ettikleriniz

İmam Rıza’nın kabrini gördükten sonra buradan ayrılıyoruz ve cami içerisinde dolaşıyoruz. Avluda tekrar bir gezinti yaptıktan sonra rehberimiz turun bittiğini söylüyordu. İtalyan ve Tayvanlı arkadaşlar teşekkür ederek ayrıldı. Ben de tam ayrılmak üzereyken rehberimiz beni bağlı oldukları birimin odasına davet etti. Davetini kabul ederek birlikte oraya gittik.

İçeriye girdiğimizde birkaç görevlinin olduğunu gördüm. Rehber olan kişi beni içerideki çalışanlarla tanıştırdı. Arkadaşlarına, benim Türkiye’den geldiğimi söyledi. Bunun üzerine çalışan arkadaşlar tebessüm ederek, eliyle koltuğu gösterip ‘Hoş geldiniz. Buyurun, oturun” dediler. Kısa bir süre sohbet ettikten sonra birlikte kompleks içerisinde yer alan restorana gittik ve burada öğlen yemeği yedik. Ardından tekrar çalışma yerine döndükten sonra burada bana bez bir çanta içerisinde inancım doğrultusunda Kuran-ı Kerim, not defteri, kalem vb. şeyler verdiler. Bu an, benim için özeldi. Sanırım hayatım boyunca unutamayacağım özel bir an. Kendilerine teşekkür ederek oradan ayrıldım.

Kompleksten dışarı çıkarak emanete bıraktığım çantamı geri aldım. İmam Rıza Kompleksinin ana giriş kapısı bir hayli kalabalık. Burada aynı zamanda bir çarşı alanı yer almaktadır. Yerli ve yabancı birçok turistin alışveriş yaptığını burada görebilirsiniz. Yöresel lezzetleri tadabilir, hediyelik eşyalar satın alabilirsiniz. İran’a özgü halılar, ipek şallar, Meşhed’i temsil eden çeşitli eşyalar ve Şiilik üzerine dini kitaplar satılmaktadır. Burası aynı zamanda otel, hostel ve misafirhanelerin olduğu bölge. Fakat özellikle yaz ayları gelen binlerce yerli ve yabancı turist nedeniyle boş oda bulmak neredeyse imkânsızdır.

Saat 18:00’e kadar İmam Rıza Kompleksi başta olmak üzere çevrede bir süre gezindim. Burası aynı zamanda İran gezimin son durağıydı. Akşam yemeği için kompleks çevresinde yer alan bir restorana girdim ve karnımı doyurmak için bir şeyler yedim. Daha sonra Tebriz’e giderim düşüncesi ile şehirlerarası terminale geldim. Buradan Tebriz’e gidebilmek için bir bilet almalıyım. Hamsafar Co. firmasının olduğu yazıhaneye gelip Tebriz’e bir bilet sorduğumda ise her gün saat 13:00 ile 15:00 saatlerinde direkt Tebriz’e otobüslerin olduğunu öğreniyorum. Ben de Tahran’a bilet aldım.

Böylece Tahran’a gidip ardından Tebriz’e geçecektim. Saat 20:00’de Tahran’a 20.000 Tümen karşılığında bir bilet aldım. VIP otobüsler 45.000, 2. Sınıf otobüsler 30.000 ve klasik otobüsler ise 20.000 Tümendir.

Terminalde pek fazla beklemiyorum. Saat 20:00 oluyor ve perona gelen Tahran otobüsümdeki yerimi alıyorum. Yanımda oturan bir bilgisayar mühendisi. Adı Mohsen. Mohsen, Meşhed’e iş amaçlı gelmiş ve tekrar Tahran’a dönüyor. Yol boyunca bana çok yardımcı oldu. Mola yerlerinde sağ olsun yemek ve çay ısmarladı. Yol boyunca pek fazla uyumadık. Bol bol sohbet ettik. Tahran’a sabah 07:00 sularında indik.

Mohsen ile ayrılmak üzereyken kendisi bana şimdi ne yapacağımı sorduğunda, “Tebriz’e gideceğim” yanıtını vermiştim. Birlikte Hamsafar Co. firmasına gittik. Buradan bana Tebriz için bir bilet aldık. Bilet saati 09:00. Henüz 2 saat var. Mohsen bana bu 2 saat boyunca önce bir kahvaltı ve sonra terminal çevresinde kısa bir yürüyüş yapabiliriz teklifinde bulundu. Önce teklifini kabul etmedim. Zira, işi olabilirdi ve bu nedenle de beni beklememesini söyledim fakat kabul etmedi. Mohsen ile terminal içerisinde kahvaltı yaptık. Daha sonra terminale yakın olan Azadi Kulesi’ne gittik. Burada hatıra amaçlı bir fotoğraf çekildik.

Ayrıca Okuyun: Tahran Gezi Notları: İran’ın Ekonomik ve Kültürel Sermayesi

Saat 09:00’a yaklaşıyordu ve tekrar terminale döndük. Mohsen sağ olsun Meşhed’den Tahran’a kadar olan sürede bana çok yardımcı oldu. Otobüs saatim gelmişti ve Mohsen ile burada ayrılıyoruz. İletişim numaralarımızı ve sosyal medya hesaplarımızı aldık. Kendisiyle halen görüşmekteyim. Seyahat etmenin güzel yanlarından biri de yeni arkadaşlar kazanmaktır.

Tahran’da kalmak istememiştim. 2014 yaz aylarında Tahran’da bulunmuştum. Tahran izlenimlerimi “Tahran Gezi Notları” ve “Tahran Gezilecek Yerler” başlıklı yazılarımdan okuyabilirsiniz.

6 saat süren Tahran-Tebriz otobüs yolculuğum sonrası saat 15:00 sularında Tebriz’e varıyorum. Buradan evlerinde kaldığım Mahdi’nin oraya geçiyorum. Mahdi ve ailesi ilk günkü misafirperverliği ile beni karşılıyorlardı. 18 gün süren İran turum sonrası sıcak hava ve yorgunluk nedeniyle hasta düşmüştüm. Bu duruma pek aldırış etmedim.

Bakü’ye gitmeye hazırlanırken bu değerli aile beni hasta hasta yola çıkmamam konusunda uyardı. Hazırlanmama da müsaade etmediler zaten. Mahdi’nin anne ve babası beni oğulları gibi benimsemişti. İyileşmem için seferber olmuştu. Evin annesi, sıcak içecekler, yemekler ve ilaç takviyeleri ile kendime gelmem için ellerinden geleni yaptı. Bakü’ye gitmeme de bu esnada müsaade etmediler. 2 gün dinlendikten sonra Tebriz’deki Azerbaycan Konsolosluğu’na giderek vize başvurusunda bulundum. Azerbaycan, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından vize ücreti talep etmiyor.

Ayrıca Okuyun: Azerbaycan Vizesi Nasıl Alınır?

Bir fotoğraf ve vize başvuru formu ile birlikte Azerbaycan vizesine başvuruyorsunuz ve 3 iş günü sonrası vizeniz çıkmakta. Nitekim, vize başvurumun ardından 3 iş günü sonrasında Azerbaycan’a olan vizem hazırdı. Mahdi ile birlikte konsolosluğa giderek vizemi aldım. 21 gün kaldığım İran’dan artık ayrılma vakti gelmişti. Beni bekleyen yeni bir ülke, yeni insanlar, farklı kültürler ve gezilecek yerler…

Meşhed gezisi hakkında merak ettiklerinizi yorum yazarak sorabilirsiniz.