Şiraz Gezilecek Yerler: Persepolis Antik Kenti ve Daha Fazlası

Gece 00:00 otobüsü ile İsfahan’dan yola çıkarak Şiraz’a ertesi günün sabahı saat 07:00 civarında varıyordum. Şehir henüz yeni uyanmış ve insanlar caddelere karışmak üzere. Şiraz otobüs terminalinde indikten sonra bulunduğunuz yerin doğu tarafı şehir merkezine giden yoldur. Tabi terminalden çıkarken yine taksiciler dört gözle sizi bekliyor olacaklar. Siz direndikçe onlar taksi lazım mı diyecekler. Tatlı bir dille tekliflerini geri çevirin ve çıkışın az ilerisinde şehir merkezine giden toplu taşıma otobüslerine yönelin. Durağı göreceksiniz zaten. 15 dakikada bir şehir merkezine otobüsler kalkmaktadır. Kişi başı yol ücreti 500 Tümendir. Terminalden şehir merkezine otobüs yolculuğu yaklaşık 10 dakika sürüyor…

Şiraz Gezi Notları

Şehir merkezindeyim. Etrafı biraz gözlemliyor ve Nasir Al-Mulk Camii tabelasını fark ediyorum. Bu yöne doğru rotamı çevirip yürümeye başlıyorum. Yaklaşık 300 metre yürüdüm fakat ortalıkta cami denen bir şey yok henüz. Yürümeye devam ederken kulağıma def çalgısının hoş tınıları geliyordu. Sese doğru yöneldiğimde kendimi bir gıda toptancısında buluyordum. Selam verip içeri giriyor ve çok güzel çaldığını söylüyordum Şirazlı vatandaşa.

Adı Saeed olduğunu öğreniyorum. Saeed, Şiraz’da gıda toptancılığı yapan bir esnaf. Kuru bakliyat, yağ ve çeşitli kuruyemiş ürünleri satıyor. Aynı zamanda yerel halkın alışveriş yapabileceği perakende ürün satışı da mevcut. Saeed beni güler yüzlü bir şekilde karşılıyor ve oturmamı istiyor.

Bir avuç fıstık ve yeni demlemiş olduğu çaydan bir bardak ikram ediyor. Karşılıklı sohbet ediyoruz. Dükkânda bir de Irshad adında Afgan göçmeni çocuk çalışıyor. 13 yaşlarında. Ailesi ile birlikte savaştan göç etmişler. Irshad, Saeed’in yanında çalışarak ailesine ekonomik anlamda destek oluyor. Saeed ile ben birbirimize öyle ısındık ki bu sohbet bir saate yakın sürdü. Saeed’e, kalacak yer konusunda bana yardım edebilir mi diye söyledim. Bu esnada dükkânın hemen karşısının misafirhane olduğunu söyledi. Benim için misafirhanede bir oda alacağını ifade ediyordu. İlk önce kabul etmesem de Saeed tüm samimiyeti ile bunu sorun etmeyeceğimi söylüyor ve ekliyordu sen bizim misafirimizsin diye.

İran, gerçekten misafirperver bir ülke. Bunu her şehirde görebilirsiniz. Birlikte misafirhaneye gidiyor ve bu gece kalabilmem için bir oda kiralıyoruz. 20.000 Tümen oda ücreti. Parayı vermek isterken Saeed olmaz diyor ve kendi ödemeyi yapıyordu. Bu durumdan dolayı mahcubiyetimi kendisine söylesem de bunu problem etmeyeceğimi bana hissettiriyordu. Diğer şehirlerde olduğu gibi Şiraz’da da karşıma iyi insanlar çıkmaya başlıyordu henüz günün ilk saatleri. Ben odama yerleşirken Saeed ise tekrar dükkânına gidiyordu.

Yoldan geldim ve biraz yorgunluk var üzerimde. Bir duş alırsam kendime gelirim diye düşündüm. Odama yerleştim ve Şiraz gezim için gerekli hazırlıklarımı yaptım. Bir duş aldım ve tekrar dışarı çıktım. Hemen karşıda yer alan Saeed’in dükkânına gidiyor ve Şiraz gezi notlarımda yer alan görülecek yerlerin adreslerini alıyorum kendisinden. Şimdi ise şehri dolaşmak üzere işim biraz daha kolaylaştı.

Artık Şiraz’ı gezme vakti! Saeed’e teşekkür ediyor ve dükkândan ayrılıyordum. İlk durağım Vekil Camisi olacak. Yaklaşık 10 dakika süren bir yürüyüş sonrası camiye geliyorum. Vekil Cami’sinin bulunduğu bölge aynı zamanda tarihi Şiraz Vekil Pazarı’na da ev sahipliği yapmaktadır.

Şiraz Gezilecek Yerler

Vekil Camii

Zand Hanedanı kurucusu olan Kerim Han tarafından 18. yüzyılın ortalarında inşa edilmiş olan yapı İran İslam mimarisinin güzel örneklerinden biridir. Giriş kapılarının yanı sıra caminin içi çiçek motifleri ile dekore edilmiştir. 8660 metrekarelik bir alanı kaplayan Vekil Camii, büyük bir açık avlu ve kuzey-güney bölgelerini kapsayan iki eyvana sahiptir. Cami dekorları Kaçar dönemine ait olan çiçek motiflerinin yanı sıra Şirazlı sanat ustalarının muhteşem taş işçiliği de üstün bir göz alıcılık katmaktadır. Ziyaretim esnasında cami tadilat çalışmaları nedeniyle kapalıydı. Sadece avlusundan bir kare fotoğraf alabildim. Tadilatın kısa bir zaman zarfında biteceğini öğrendim görevlilerden. Şiraz seyahatinizde bu camiyi özellikle de iç dekorlarını mutlaka görmenizi öneriyorum.

Vekil Camisine gelirken muhtemelen Vekil Pazarı içerisinden geleceksiniz. Zira, şehir merkezine gelinen yol bu yönde. Ben pazarı, cami gezintim sonrasına bırakmıştım. Nitekim, Vekil Camii ziyaretim sonrası hemen sol tarafta girişi bulunan tarihi Vekil Pazarına giriyorum. Girer girmez burnunuza nefis baharat kokuları gelecek ve rengârenk tezgâhlar size adeta görsel bir şölen yaşatacaktır.

Vekil Pazarı

Zand Hanedanı kurucusu Kerim Han tarafından yaptırılan Vekil Pazarı, Şiraz’ın en eski yerleşim merkezlerinden biri üzerinde yer almaktadır. Fars kültürünün yoğun olarak yaşandığı bu bölge tarihi ve geleneksel yaşamı ile keşfedilmeye değer muhteşem anlara ev sahipliği yapmaktadır. Nitekim, Vekil Pazarı geleneksel el sanatları, Şiraz halıları, tablolar, kuyumcular, baharat ve giyim tezgâhları ile şehrin kalbinin attığı yerdir. Çarşı büyüklüğü, iç dekorasyonu ve atmosferi ile tam anlamıyla büyüleyicidir.

Vekil Pazarını yaklaşık 1 saat dolaştım… Her tezgâha uğradım, yerel esnafla konuştum ve içerinin havasını doyasıya soludum. Gerçekten kültürel anlamda doyurucu bir atmosfere sahip burası. Çarşıdan çıkarak Nasır El-Mülk Camisine doğru gidiyorum. Camiye doğru yürürken gözümün önüne o muhteşem görüntüsü geliyor. Güneşin, Nasır El-Mülk Camisinin rengârenk pencerelerine vurduğu o anlar, içerideki renk cümbüşünü canlandırıyorum kafamda. Çok kez bu anın fotoğrafına İnternette bakmıştım. Şimdi ise o camiyi yakından görmenin mutluluğu vardı içimde.

Nasir El-Mülk Camii

İran İslam mimarisinin en belirgin özelliklerini taşıyan Nasır El-Mülk Camisi benzersiz ve üstün özellikleri ile son derece büyüleyici bir yapıdır. Cami, gün doğumu ile birlikte canlanır ve renklerin bir semazen gibi gösterisine bürünür adeta. Duvarları, kemerler ve eyvanları son derece titizlikle inşa edilmiş Nasır El-Mülk Camii, Kaçar Hanedanı Mirza Hasan Ali Nasır El-Mülk emriyle inşa edilmiştir. Çarpıcı sütun ve tavan işlemeleri ile muhteşem bir başyapıt olan caminin inşası 12 yıl sürmüş ve 1888 yılında tamamlanmıştır. Sahip olduğu vitray pencerelere vuran güneş ışığı içerisini olağanüstü kılmaktadır. Burası Şiraz gezinizde mutlaka görmeniz gereken bir yerdir.

Buradan ayrılarak Kerim Han Kalesi’ne geçiyorum. Cami ile kale arasındaki mesafe yaklaşık 250 metre yürüme uzaklığında. Kerim Han Kalesi’nin çevresi yemyeşil alanlar ile çevrili ve park alanı mevcuttur. Şirazlı aileler yaz akşamları burada oturup vakit geçirmekteler. Kale dış görünümü ile oldukça etkileyici bir mimariye sahiptir.

Kerim Han Kalesi

Zand Hanedanı Kerim Han tarafından 17. yüzyılın sonlarına doğru inşa edilmiştir. Tamamı tuğladan inşa edilmiş olan kale, saray bahçesinin bir parçası olarak İsfahan’daki büyük eserler ile rekabet amaçlı bir niteliğe de sahiptir. 4000 metrekare alan üzerine kurulu olan Kerim Han Kalesi dört köşesini yüksekliği 14 metre olan 4 burç tamamlamaktadır. Kale oldukça iyi korunmuş durumdadır.

Şah Çerağ Türbesi

Şii dünyasının önemli isimlerinden ve 12 İmamdan biri olan İmam Rıza’nın kardeşi Seyid Emir Ahmed’in türbesinin yer aldığı mezar anıt ve camisidir. Türbe, iki minareli ve bir kubbesi bulunan cami içerisinde yer almaktadır. Cami, ahşap oyma ve yeşil mermer duvarları ile bağlı sekizgen sütun tarafından desteklenmektedir. Giriş, son derece etkileyici bir kapı ve altın işlemeli camekân paneller ile dekore edilmiştir.

Türbenin yer aldığı bölüm yüzlerce çini parçaları ile dekore edilmiş ve oldukça göz kamaştırıcı bir tasarıma sahiptir. Cami avlusunda bir turizm bürosu yer almaktadır. Buraya uğrayın ve bir rehber talep edin. Stajyer olan rehberler size Şah Çerağ hakkında bilgi vermek için sıraya girmişlerdir adeta. Oldukça güler yüzlü ve samimi olan genç rehberler eşliğinde camiyi gezebilir ve detaylı bilgiler edinebilirsiniz. Ücretsiz olarak verilen bu hizmet aynı zamanda rehber sayesinde sizi kompleksin özel bölmelerine de girişinize olanak sağlayacaktır.

Hafız’ın Türbesi (Hafızıye)

İran’lı şair Hafız anısına Şiraz’da dikilmiş olan iki anıt yapıdır. Ölümünden 20 yıl sonra inşa edilen Musalla Bahçeleri Hafız’ın mermer süslemeli türbesine ev sahipliği yapmaktadır. Mevcut binalar 1935 yılında inşa edilmiş ve Fransız mimar Andre Godard tarafından tasarlanmıştır. 19.000 metrekare üzerinde inşa edilmiş olan kompleks geniş bahçe alanı ve Hafız’ın göz alıcı türbesi ile görülmeye değer bir yerdir.

Bahçe içerisini dolaşırken bir grup genç yaklaştı yanıma. Beni, Alman turist zannettiklerini söylediler. Türk olduğumu söyleyince sevindiler ve kendilerine yakın hissettiler. 10 dakika ayak üstü sohbet ettim kendileri ile. Türkmen, Afgan, Pakistan ve İranlı bir grup. Hepsi çok iyilerdi. Onlar da Şiraz’ı gezmeye gelmişler. Hafızın Musalla Bahçesi’nde bu a’nı fotoğraf çekerek ölümsüzleştirdik. 🙂 İran ve Türkmen arkadaşlar ile İnternet üzerinden hala görüşüyoruz.

Buradan ayrılarak şehrin girişi yani Darvaz-e Kuran Kapısı’na doğru yürüyüşe geçiyorum. Yaklaşık 1 kilometre yürüme mesafesinde. Hava da bir hayli sıcak. Bunu sorun etmiyorum. Yürüyerek günlük yaşamı ve insanları daha iyi gözlemleyebilirim. İran’ın yakıcı güneşi nasıl da tenimi karartmış. Salına salına yürüyerek yaklaşık bir yarım saat sonra Kur-an kapısına geliyorum. Darvaz-e Kuran kapısı Şiraz’ın kuzeyinde yer almaktadır. Darvaz-e Kuran kapısı çevresi itibari ile oldukça sosyal bir alan olduğunu görüyorum. Çay bahçeleri ve yeşil alanlar mevcut. Şirazlı ailelerin burada piknik yaptıklarını görüyorum.

Darvaz-e Kuran Kapısı

Etkileyici mimarisi ile şehir girişinde sizleri karşılayan Darvaz-e Kuran Kapısı Şiraz’ın yaklaşık bin yıllık tarihi bir yapısıdır. Zand Hanedanı Kerim Han, yapının üst katında yer alan odaya kutsal kitaptan çeşitli dosyalar bıraktığı için bu kapıya Kur-an kapısı denilmiş ve günümüze kadar bu isim ile anılmıştır. Depremden gördüğü hasar ile tahrip olan yapı Muhammed Zaki Khan ve son olarak 1949 yılında ise Şirazlı tüccar Al Tejar tarafından restore edilmiş.

Saati 18.00 yaptım. Sabahtan beri ara ara dinlenerek şehri dolaştım. Persepolis’i ise ertesi güne bıraktım. Sabahtan öğlene kadar doya doya Persepolis’i gezerim düşüncesi ile. Şehir merkezine geri dönüyor ve konaklayacağım yere geliyorum. Burada biraz soluklanıyor ve daha sonra Saeed’in dükkânına geçiyorum. Saeed dükkânı akşam 22.00’de kapatıyormuş. Güzel bir çay demliyor ve karşılıklı afiyetle içiyoruz. Çay, günün yorgunluğuna çok da iyi gelmişti. Yaklaşık 1 saat süren muhabbet sonrası Saeed’in yanından ayrılıyor ve uyumak için misafirhaneye geçiyorum. Pek fazla oyalanmadan vurup kafayı yatıyorum. Sağ olsun Saeed sayesinde güzel bir uyku çektim.

Sabah 08:00 gibi uyanıyor ve bir duş altıktan sonra misafirhaneden çıkışımı yapıyorum. Saeed sabah 07:30’da dükkânı açıyor. Nitekim, misafirhaneden çıkışımı yaptıktan sonra açık olan dükkâna Saeed’in yanına gidiyorum. Burada Persepolis ulaşımım için kendisinden bilgiler alıyorum. Bu esnada bir kamyon yanaşıyor dükkânın önüne. Kamyon, Saeed’in siparişiyle gelen un yüklü bir araç. İki kişi un çuvallarını kamyon kasasından Saeed’in dükkânına indiriyorlar. Saeed ise kamyonun Mervdevşt şehrinden geldiğini bana söylüyordu. Yani Persepolis’e yaklaşık 20 dakikalık mesafede yer alan bir yerleşim bölgesi. Bu harika bir haber benim için!

Saeed, kamyonet şoförü ile konuşuyor ve beni Mervdeşt’e bırakabilir mi diye soruyor. Şoför kabul ediyordu. E, çok iyi oldu gerçekten. 1 saat süren un çuvallarının boşaltılması sonrasında saat 09:00’da kamyonet Mervdeşt’e hareket etmek üzere. Bu esnada Saeed ile vedalaşıyorum. Dükkânına misafir ettiği ve konaklamamda yardımcı olduğu için kendisine teşekkür ediyorum. Beni Mervdeşt’e götürecek olan kamyonet. 🙂

Malum kamyonet ile gidiyoruz. Oldukça yavaş geçiyor yolculuk. Şoför Farsça dışında başka bir dil bilmiyor. Zaten kendisi de yola konsantre olmuş durumda. Ben de camdan Şiraz’ı, geçtiğimiz yolları seyre dalıyorum. Yolculuğumuz 1 saat 45 dakika sürdü. Saat 11.00’e geliyor. Şoföre teşekkür ederek ayrıldım. Mervdeşt şehir merkezindeyim.

Persepolis, Farsça adıyla Taht-ı Cemşid’e taksiler buradan kalkmakta. İran’da malum taksiler paylaşımlı. Persepolis de popüler bir yer olunca fazla da bekleyip vakit kaybetmem düşüncesi ile bir taksiye yanaşıyorum. Şoför tek gidelim dese de ben kabul etmiyor ve bekleyebileceğimi söylüyorum kendisine. Yaklaşık 20 dakika bekledikten sonra Persepolis’e gidecek olan 3 kişi daha çıkıyor. 4 kişi taksiye biniyor ve kişi başı 5.000 Tümen ödüyoruz. Fazla uzakta değil Persepolis. 15 dakikalık yolculuk sonrası Persepolis’e geliyoruz. Buraya gelinen yol ağaçlıklar ile çevrili son derece güzel bir güzergâh. Aynı zamanda devasa piknik alanları mevcut. Yol kenarlarında yer yer develer görebilirsiniz. Turistler için bekletilen develere binerek fotoğraflar çekinebilirsiniz.

Persepolis bir diğer adıyla Taht-ı Cemşid tek kelime ile büyüleyici. Günümüze kadar ulaşan kalıntılar her biri farklı hikâyelere sahip. Tarihte adeta bir yolculuğa çıkaran Persepolis sizi büyük giriş kapısı ile karşılamakta.

Burada giriş bileti ve çantanızı bırakmak için bir emanet bölümü yer almaktadır. Persepolis’e girişler 15.000 Tümen. Tabi bu fiyat turistler içindir. İranlılar 2.000 Tümene Persepolis’e giriş yapıyorlar. Sıkı bir güvenlik önlemi olduğunu gördüm burada. Çantalar girişte alınıyor ve bir emanet odasına koyuluyor. Çantamda sadece fotoğraf makinemin olduğunu görevlilere söyleyerek kendilerinden izin alıyorum. Burayı sorunsuz atlattık. Bilet girişinden sonra yaklaşık bir 100 metre yürüyor ve ikinci giriş olan Persepolis’e çıkan merdivenlere geliyorsunuz. Bu yol üzerinde birkaç soğuk su veren seyyar buzdolapları mevcut. Yanınızda mutlaka şişe götürün ve Persepolis’i gezerken suyunuz olsun. Malum İran yaz ayları bir hayli sıcak ve Persepolis’i gezmek çok yorucu oluyor.

Persepolis girişinde ikinci bir güvenlik önlemi var. Bu defa çantam burada sıkıntı yarattı. 150 metrelik yolu geri dönüp çantamı girişe bırakmamı istediler. Direndim. Zaten hava sıcak ve bir daha o yolu gerisin geriye yürüyemem. Girişte izin verdiler ve çantamda sadece fotoğraf makinem var diyerek kendilerini ikna etmeye çalıştım. Çantamı açtım ve makineyi gösterdim. Neyse ki sonunda ikna oldular ve biletimi bu girişte okutarak nihayet Şiraz gezimin son noktası olan Persepolis’e giriş yapabildim. Devasa bir açık hava müzesi. Muhteşem kalıntılar, büyüleyici dekoratif sütunlar. Hepsi Pers İmparatorluğunun izlerini taşımakta.

Persepolis

UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde yer alan bu etkileyici antik şehir Ahameniş İmparatorluğu’nun ihtişamını gösteren İran’ın turistik yerlerinden biridir. Şehir, M.Ö. 518 tarihinde inşasına başlanılmış ve yaklaşık 200 yıl sürmüştür.

Ülkenin en ihtişamlı dönemlerinin tarihi izlerine ev sahipliği yapan Persepolis içerdiği birbirinden etkileyici kalıntıları ile adeta büyüleyici bir açık hava müzesi. 125.000 metrekare alan üzerine kurulu olan antik şehir içerisinde yer alan kalıntıların her biri bir mesaj vermektedir. Sütun kaidelerde Perslerin inançlarını temsil eden heykelleri görebilir, tören alanlarının, hazine dairesinin ve tepede yer alan kaya mezarlarını ziyaret edebilirsiniz. Antik Şehir içerisinde bir de Persepolis Müzesi yer almaktadır. Müze, yine aynı şekilde antik şehre ait çeşitli eserleri içermektedir. Burada bir de hediyelik eşya dükkânı bulunmaktadır. Persepolis’e özgü tablolar, biblo, anahtarlık ve kartpostal gibi çeşitli ürünlerden hatıra niyetine alabilirsiniz.

Buradan ayrılıyor ve hemen giriş kapısının önünde yer alan taksilere yöneliyorum. Yine aynı şekilde 4 kişi bir taksiye bindikten sonra 5.000 Tümene Mervdeşt’e geri dönüyor ve buradan 2.000 Tümene dolmuşlar ile Şiraz şehir merkezine geliyorum.

Saati 16:00 yaptık. Yaklaşık 4 saat Persepolis’i gezip, birbirinden güzel kareler çekmiştim. Saat henüz erken. Şiraz şehir merkezinde oyalanıyorum üç saat kadar. Yemek yiyor ve bir şeyler içiyorum. Akşam 20:00 sularında şehir içi toplu taşıma ile otobüs terminaline gidiyorum. Yazd’e gitmek için bir bilet almam gerek. Gece son otobüsün olması iyi olacak. Şiraz-Yezd arası 6 saat falan sürüyor. En azından gece yolculuğu yaparak konaklamadan da tasarruf etmiş olurum.

Şiraz otobüs terminaline geldiğimde burada d aHamsafar Co. yazıhanesine yöneliyorum. İran’da şehirler arası ulaşımımı Hamsafar Co. ile gerçekleştiriyorum. Otobüslerinden ve verilen hizmetten memnun kaldım. Gece 00:00 Yezd otobüsüne bir bilet aldım. Ücreti 20.000 Tümen olan Şiraz-Yezd yolculuğumun otobüsü klasik araçlardan biri. VIP otobüsler için bilet ücreti 35.000 Tümen. Zamanı doldurmak için terminalde oyalanıyorum. Gece 00:00 olduğunda otobüsteki yerimi alarak Şiraz’dan ayrılıyor ve Yezd’e gitmek üzere yola çıkıyorduk.

Şiraz gezisi hakkında tüm sorularınızı aşağıdaki yorum kısmından yazabilirsiniz.