Tiran Gezilecek Yerler: Komünizm’den Modernizm’e

Balkanlar seyahatimde ziyaret ettiğim Arnavutluk‘un başkenti Tiran beni şaşırtmayı başarmıştı. Komünist düzenin son bulmasından sonra hızla değişim içerisinde olan Tiran bir başkent havasında son derece modern, kompakt ve sosyal yaşanabilir alanlar ile çevrili olduğunu görmüştüm. Yakın tarihe baktığımızda bu denli hızlı değişimin karşısında eminim sizler de şaşkınlık yaşayacaksınız.

Tiran’da yapılacak çok eğlenceli şeyler var. Üstelik turistik açıdan gezilecek yerler ve deneyimlenecek kültürel aktiviteler bulunuyor. Oysa ki, henüz Balkanlar seyahatime başlamadan önce yaptığım ön araştırmalarda çoğu blog yazarı Tiran’da görülecek ve yapılacak pek fazla bir şeyin olmadığını ve bu şehrin pas geçileceğini yazmışlardı. Öte yandan, sosyal medya mecralarında seyahat ile ilgili gruplarda söylenenler de hep bu şekildeydi: Tiran’a gitmenize gerek yok, Tiran’da gezilecek pek fazla bir şey yok ve burayı görmeseniz de olur.

Ancak, Balkanlar seyahatine çıkıyorsanız deyim yerindeyse küllerinden doğmuş bu başkent şehrini görmeden ülkeye geri dönmek seyahatinizi hep bir eksik kılacaktır. Tabi, kişinin neye göre ve nasıl gezdiği ile alakalı bir durum olsa da, ben yine de derim ki Tiran’ı mutlaka görmelisiniz.

Peki, Tiran’ı neden görmeliyiz? İlk olarak yukarıda da değindiğim üzere burası komünizm döneminde epey bir yara almıştı. Gri ve kasvetli komünist bloklar, metruk yapılar, çöp kokan sokaklar ve bakımsız caddeler… Hepsi yakın tarihte yaşanan hadiselerdi. Anlayacağınız bakımsız bir şehirdi. Üstelik burası bir başkent! Ancak, dönemin huzursuzluğu burayı bir nevi kendi kaderine bırakmıştı.

Komünizm rejimi son bulduktan sonra Tiran inanılmaz bir değişim içerisine girmişti. Şehrin ileri gelenleri ve yeni kurulan hükümet kente hız kesmeden yatırımlar yapıyor ve yeni yeni binalar bir bir dikiliyordu. Caddeleri, meydanları bakımdan geçiyor, şehir yeşillendirilerek o buhranlı komünizm döneminin izlerini tek tek yok ediyorlardı. Bugün ise Tiran pırıl pırıl caddeleri, turistlere yönelik aktiviteleri, eğlence hayatı, birbirinden lezzetli yemeklere ev sahipliği yapan şık restoranları ve konaklama birimleri ile dışarıdan gelen bir insanın ihtiyaçlarına fazlasıyla karşılık veren zengin bir şehir haline dönüştü. En azından benim gözlemlerim bu yöndeydi. Yakın tarihte Tiran’a gittiniz mi bilmiyorum ancak eğer buraya bir seyahat gerçekleştirdiyseniz sizlerin de düşüncelerinizi öğrenmek isterim.

Balkanlar denildiğinde akla hep Osmanlı İmparatorluğu gelir. Osmanlı bu coğrafyalarda 300-400 yılı aşkın bir süre hüküm sürdü. Bu süre zarfında Balkanlarda pek çok yapı inşa etti. Bugün ise bu yapıların çoğu ilk günkü orijinalliğini koruyarak Türkiye Türklerinin ziyaret ettiği yerler arasına girdi.

Tiran’a baktığımızda da Osmanlıdan eserler görebilmek mümkün. Bu eserleri birazdan aşağıda açıklamış olacağım.

Şehrin yavaş yavaş keşfedildiğini anlamak çok kolay. Turist kalabalığının pek fazla görülmediği Tiran’da her geçen sene yabancı turist sayısının arttığı da gözlerden kaçmıyor. Bu güzel ve az gelişmiş ülkeyi keşfetmenin en iyi yolu başkent Tiran’ı görmek ve daha sonra tarih ve kültür meraklısıysanız İşkodra şehri ile devam etmektir. Deniz-kum-güneş üçlüsünü sevenler için de Durres şehri son derece berrak suları ve temiz kumsalları ile tercih edilebilir.

Şimdi gelelim Tiran’da gezilecek yerler nelerdir, yapılacak aktiviteler ve deneyimlenmesi gereken bazı şeylere bir göz atalım. Tiran’da mükemmel bir şehir gezisi için aşağıdaki tüm gezilecek yerler ve yapılacak şeyleri not alın.

Ayrıca Okuyun: Tiran Gezi Notları “Komünist Tarih ve Modern Arnavut Kültürü”

Tiran oldukça küçük ve kompakt bir şehirdir ve turistik mekanların çoğu yürüme mesafesinde olmak üzere bir günde hepsi gezilebilir.

Şehri gezmeye ilk olarak ana meydan olan İskenderbey Meydanı’ndan başlamak doğru olacaktır.

Tiran Gezilecek Yerler

İskenderbey Meydanı

Bu muazzam meydan, Tiran’ın merkezi noktasıdır; buradan şehrin diğer bölgelerine, gezilecek yerlerine ulaşabilirsiniz. Meydanın etrafında birçok ilgi çekici nokta var ve tüm bunları çevreleyen de İskenderbey Meydanı’dır. Meydanda İskenderbey’in atıyla birlikte anıt heykeli bulunuyor. İskenderbey biliyorsunuz Arnavutların yüce kahramanıdır. Tüm bu kahramanlığın arasında, insanları devasa kılıcıyla öldürmek ve Osmanlı İmparatorluğuna direnmek yer alıyor.

Meydan geniş ve temiz. Blok taşları ile örülü meydan çevresinde görülecek diğer turistik yerler bulunuyor. Bunlar Opera Binası, Ulusal Tarih Müzesi, Saat Kulesi ve Ethem Bey Cami’sidir. Tiran’ı gezmeye başlamak için de zaten en uygun yer İskenderbey Meydanı’dır.

Kentin yerlileri burada buluşuyor, burada toplanıyorlar. Meydanın çevresi yeşillendirilmiş ve oturmak için banklar koyulmuş güzel bir dinlenme noktasına ev sahipliği yapıyor. Yaz ayları burası bir hayli kalabalık oluyor. Eğlenceler, konserler ve mitingler burada yapılıyor. Hatta dünya kupası organizasyonu başladığı sırada çıktığım Balkanlar seyahatinde durak noktam olan Tiran’da İskenderbey Meydanı’na büyük bir televizyon platformu kurulmuş ve insanlar maçları buradan takip ediyorlardı. Meydan hınca hınç doluydu.

Ulusal Tarih Müzesi

Burası Arnavutluk’un en büyük müzesidir. İskenderbey meydanına bakan ön cephesinde komünizm döneminden esinlenilmiş mozaiği ile kolayca görünebilir. Tiran’da sadece birkaç saat bulunacaksanız o halde bu kısıtlı zamanınızı tarih müzesine ayırabilirsiniz.

Müze içerisinde Arnavutluk’un tarih boyunca yaşadığı dramlar, kaoslar fotoğraflarıyla birlikte sergileniyor ve pek çok nadide esere ev sahipliği yapıyor. Kısmen Balkan tarihi ve çoğunlukla Arnavutluk tarihini merak ediyorsanız müzeye birkaç saatinizi ayırmanızı tavsiye ederim.

Ulusal Opera Binası

İskenderbey Meydanı’nda yer alan Ulusal Opera Binası, ülkenin en büyük tiyatrosu olan modern bir yapıdır.

1953 yılında inşa edilen Opera binasında ulusal ve uluslararası opera ve bale gösterilerinin yanı sıra tiyatro oyunları da sahneleniyor.

Saat Kulesi

İskenderbey Meydanı’nın hemen dışında Ethem Bey Camii’nin bitişiğinde yer alan Saat Kulesi Osmanlılardan kalma bir yapıdır. Önceleri saat kulesinin tepesine çıkıp şehri görebiliyordunuz ancak bir süreliğine kapalı olduğunu oradayken öğrenmiştim. Eğer siz oradayken açılırsa lütfen bana bildirin ve böylece Tiran gezilecek yerler listesini güncelleyebilirim.

Saat Kulesi kentin en çok fotoğraflanan yerlerinden biridir. Yapımı 1822 yıllarına uzanıyor. Saat Kulesi’nin ilginç özelliklerinden biri, tarihi boyunca birkaç kez değiştirilen saat mekanizmasıdır. Bunlardan ilki, İkinci Dünya Savaşı’nda zarar gören Alman tarzı bir saatle değiştirilen yeni Viyana tasarımı saatti. Daha sonra ise 70’li yıllarda ise yeni bir saat mekanizması ve tasarımı ile değiştirilerek bugünkü görünümünü kazandı.

Ethem Bey Camii

Bu 18. yüzyıldan kalma cami, saat kulesinin hemen yanında yer alıyor. Arnavutluk’un modern tarihine önemli bir ışık tutan yapılardan biridir. Komünist yönetim sırasında kapatılan (din yasaklı olduğu gibi), 1991 yılında 10.000 kişinin aynı anda ibadet ettiği sırada yeniden açıldı. Tarihin tozlu sayfalarına önemli bir hadise olarak geçen bu an, otoriter komünist yönetiminin de sona ermesinde önemli bir rol oynadı. Arnavutluk şimdi din özgürlüğüne sahip, tüm inançlardan insanların bir arada yaşadığı şehirdir.

Cami biraz bakımsız. Ben oradayken TİKA camiyi restore etmek için ziyarete kapatmıştı. Tiran’a tekrar gidersem camiyi ziyaret edip içeriden de fotoğraflayacağım ve burayı da güncelleyeceğim.

Gökyüzü Kulesi

Tiran’ın muhteşem şehir manzarasını görmek istiyorsanız burayı mutlaka ziyaret etmelisiniz. Tahran‘ı ziyaret ettiniz mi? Orada da bir televizyon kulesi var. Kulenin üzerinde de döner bir restoran. Hatta bizde de Çamlıca’da inşa edilen kulenin bir benzeri olarak görebilirsiniz. Gökyüzü Kulesi, zirvesinde 360 derece dönen bir restorana sahip. Burada bir şeyler yerken şehri tepeden izlemek farklı bir deneyim olacaktır.

Gökyüzü Kulesi, Tiran gezilerinde kesinlikle ziyaret edilmeli. İçeceklerinizi yudumlarken veya bir şeyler yerken gece-gündüz şehri görmek keyifli olacaktır.

Ortodoks Diriliş Katedrali

Diriliş Katedrali, İskenderbey Meydanı’na yakın bir Arnavut Ortodoks Kilisesi’dir. Katedral nispeten yenidir. 2012 yılında açılmış ve Avrupa‘nın üçüncü büyük Ortodoks kilisesi olmuş.

Etkileyici dış mimarisi ve iç mekanları görülmeye değerdir. Özellikle iç mekanda yer alan büyük ve etkileyici dini sahneler mutlaka görülmeli. Zarif dekore edilmiş tasvirler kiliseye bir saygınlık kazandırıyor.

Ayrıca Okuyun: Tiran Gezi Rehberi

Rinia Park

Rinia Park, Tiran’ın merkezi park alanıdır. İskenderbey Meydanı’na yürüme mesafesinde 30 hektarlık bir alanı kapsıyor. Daha önceleri bakımsız bir yermiş. Fakat 2000 yılında temizlenmiş ve şimdiki ağaçlar ve gösterişli heykellerle dolu güzel bir aile parkı haline dönüştürülmüş.

Böyle bir sanat eseri park alanı, Tiran’da ziyaret edilebilecek en popüler yerler arasında geliyor. Yürüyüş yolları, bisiklet yolları, oturup dinlenmek için banklar ve çocuk oyun alanları bulunuyor. Yazın sıcağında burada dinlenmek gerçekten keyifliydi benim için. Gençler çimlere uzanmış sohbet ediyorlar, kitap okuyorlardı.

Taiwan

Rinia Park’ın batı kenarında yer alan Taiwan binası, bowling gibi bazı eğlence aktivitelerine sahip bir restoran kompleksidir. Yaz ayları Tiran’a geldiyseniz buraya uğrayın ve bir birkaç top dondurma alın serinleyin, keyfinize bakın.

Sıcak bir günde fıskiyeli havuzların verdiği serinliği yaşayın. Taiwan, bir şeyler yiyip içmek için de ideal bir yer. Çok fazla lüks değil. Bir öğle yemeği yemek veya sıcak-soğuk bir şeyler içmek için burayı tercih edebilirsiniz.

Blok Bölgesi

Blok Bölgesi, şehir merkezine yaklaşık 10 dakika uzaklıktadır. Rinia Park’a geldiyseniz yürümeye devam edin ve dört yoldan karşıya geçin. Zaten göreceksinizdir sağınızda kalan büyük binaların olduğu yer Blok bölgesidir.

Tiran’ın en hareketli ve en lüks bölgesi olan Blok, kentte bir turist olarak ziyaret edilebilecek en popüler yerlerden biri haline gelmiştir.

Komünist dönemde, Blok bölgesi, yönetimin ileri gelenlerinin yerleşim yeriydi. Ancak komünizmin çöküşünden sonra, birçok yeni yapılaşma Blok bölgesini bugünkü popüler ve heyecan verici yere dönüştürdü.

Blok bölgesi, bugün Tiran’da şehrin genç ve entelektüel kesiminin takıldığı yer haline geldi. Şehrin en popüler restoranları, kafeleri, bar ve kulüpleri burada yer alıyor. Tiran gece hayatını deneyimlemek istiyorsanız Blok bölgesine gelebilirsiniz. Burada yer alan kafeler ve barlarda gecenin ilerleyen saatlerine kadar müzik sesi mutlaka duyarsınız.

Arnavutluk-Kuveyt Dostluk Anıtı

Dostluk Anıtı, Kuveyt bayrağının renkleriyle örtüşen, iki ülke arasındaki sonsuz dostluğu ve işbirliğini anmak için Kuveyt’ten Arnavutluk’a hediye olarak verilen büyük ve renkli bir yapıdır.

Ancak, Dostluk Anıtı ile ilgili en iyi şey yapının kendisi değil, onun etrafında toplanan insanlardır. Anıt, sıcak Arnavut yaz günleri boyunca insanlara bir gölge sağlıyor ve bu nedenle, eski şehir bölgesi sakinlerinin bir çoğunun buluşma noktası haline geliyor.

Gün içerisinde buraya uğrayın. Muhtemelen yaşlı, emekli insanların burada oturduklarını ve bir satranç oynadıklarını görebilirsiniz. Hanımların ise evde yaptıkları kek, börek, çörekleri buraya gelip yediklerini görebilirsiniz.

Dostluk Anıtı, gerçek arkadaşlıkların farkına varabileceğiniz ve geleneksel Arnavut kültürünü görebileceğiniz bir yerdir.

Bunk’Art Müzesi

Arnavutluk’ta herhangi bir yeri ziyaret ettiğinizde, ülkenin her santimini saran küçük beton sığınaklara rastlayacaksınız.

Bu sığınaklar komünist lider Enver Hoca’nın “sığınak” politikasından kaynaklanıyordu; 1960’larda ve 80’lerde Arnavutluk’ta 750.000’den fazla (tahmin edilen) sığınak yapılmış. Vay canına! Bu rakam karşısında epey bir şaşırmıştım…

Artık sığınakların büyük bir kısmı kullanılmıyor, ancak birkaç tanesi müze, restoran, bar ve kafeler gibi yenilenmiş olarak insanlara hizmet veriyor.

Bunk’Art Müzesi de bu sığınaklardan biridir. Tarih ve sanat müzelerine dönüştürülmüş bir sığınakta yer alan müze keşfedilmeye değerdir. Hem sığınağa inerek geçmişi anımsayabilir hem de müze içerisinde yer alan eserleri görebilirsiniz. Müze, İskenderbey Meydanı’nın hemen arkasında kalıyor. Saat Kulesi’ni gördükten sonra yolun karşısında geçtiğinizde zaten göreceksinizdir.

Tiran Piramidi

Tiran’ın ikonik piramidi, 1998 yılında Komünist Arnavutluk’un uzun soluklu lideri Enver Hoca’nın hayatıyla ilgili bir müzeye ev sahipliği yapmak üzere kurulmuştu. Tasarımı eski liderin kızı ve damadı tarafından tasarlanmış.

Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, 1991 yılında komünizmin çöküşünden sonra, müze kapatıldı ve bina birkaç yıl boyunca bir konferans merkezi ve sergi mekanı olarak kullanılmaya devam etti.

2001 yılında ise piramit tamamen kapatıldı ve o zamandan bugüne bir harabe haline geldi. Piramidin yıkılması önerilmiş, ancak Tiran’ın yerel ve önde gelen yabancı mimarlarının tepkisi bu yıkıma engel olmuş.

Yani açıkçası gördüğümde biraz üzülmüştüm. Çünkü gerçekten inanılmaz bir şekilde harabe olmuş. Camları kırık, içerisi kırık içki şişeleri, idrar kokulu ve çöp yığınları ile doluydu. Dışarısının duvarları ise spreyle yazılı çeşitli yazılar ve grafitiler ile boyalıydı. Pek iç açıcı değildi. Umarım yakın bir tarihte burayı restore ederler ve güzel bir şekilde değerlendirirler. Her ne kadar Arnavut halkı için iyi şeyler hatırlatmasa da kötü günlere inat bugün anıtlaştırılarak bir kütüphane veya sosyal bir alana dönüştürülebilir.

Barış Çanı

Komünizm döneminin son demleri. 1990 yılında şiddetli çatışmalar yaşanıyor. Bu çatışmalardan geriye ise insanlık dramı, hüzün ve binlerce mermi kovanı kalıyor.

İnsanlık dramı ve hüznü unutturmak, dünyaya anlamlı bir mesaj vermek isteyen İşkodralı gençler yere saçılan binlerce mermi kovanını bir araya getiriyor ve bu anlamlı yapıyı inşa ediyorlar. Adına da Barış Çanı diyorlar.

Yeni Çarşı

Yeni Çarşı, Tiran’ın en yeni turistik mekanlarından biri ve kesinlikle Tiran’da ziyaret edilecek en heyecan verici yerlerden biridir. Arnavutluk’un son yıllarda önemli ölçüde gelişip değişim gösterdiğinin harika bir örneğidir.

Çarşı, şehrin eski kent bölgesine 10 dakikadan daha kısa bir mesafede, Anvi Rustemi Meydanı’nda yer alıyor. Renkli cepheleri, modern pazar alanı ve burayı çevreleyen restoran ve kafeler yeni bir yaşam alanı sunuyor. Pazarın içerisinde, taze meyve ve sebze ile geleneksel Arnavut ürünlerinden satın alabilirsiniz.

Pazarda gezintiye çıkın, ardından kafelerden birinin önünde kahvenizi yudumlarken etrafı seyre doyun. Burası güne kahve ve kruvasan ikilisiyle başlamak isteyenler için güzel bir yerdir.

***

Balkan ülkelerine yönelik seyahat danışmanlığı hizmeti sunmaktayım. Size özel olarak hazırlayacağım gezi planları ve önerileriyle, Balkanlar gezinizi birlikte planlayabiliriz. Gezilecek yerlerden yeme içmeye, konaklamadan ulaşıma kadar güvenilir tavsiyelerimle, Balkanlar gezinizin her anını en iyi şekilde değerlendirmenize yardımcı olabilirim. Daha fazla bilgi için tıklayın.