
Yazı İçeriği
Havayolu şirketlerinin kampanyasında İzmir–Mardin ve Diyarbakır-İzmir uçak bileti bulunca hiç düşünmeden iki kişilik bilet aldık. Amacımız Mardin, Diyarbakır ve çevre illeri gezmek, görülecek yerleri görmek ve yerel lezzetleri tatmaktı.
Irak’a Nasıl Gidilir?
Her gezi öncesi yaptığım gibi, gidilecek yerlerle ilgili ayrıntılı araştırma sırasında Mardin’den Kuzey Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin (bundan sonra IKBY olarak anılacak) başkenti Erbil’e otobüs seferleri olduğunu öğrendim. Bunun üzerine otobüs firmalarını ve seferleri buldum. Her bir firmayı tek tek aradım. Aldığım geri dönüşler beklediğimden de iyiydi. IKBY’ni araştırmaya başladım. Irak gezilecek yerler, Irak’ta nerede, ne yenir ve Irak şehirlerarası ulaşım nasıl diye. Ayrıntılı araştırmadan sonra yol arkadaşıma yol planımızda değişiklik yapma önerimi paylaştım. Kafasındaki bir iki ufak sorun da aşıldıktan sonra Mardin’e iner inmez Erbil’e gitmeye karar verdik.
Sosyal medyadan takip ettiğim sitelerden bazılarına, IKBY yani Erbil, Musul ve Duhok’a daha önce giden olup olmadığını varsa tecrübelerinden yararlanmak istediğimi yazmıştım. Gelen yanıtlar olumluydu. Bir takipçi ise “El bombası. Çelik yelek. Bolca mühimmat falan işte gerisi önemli değil” diyerek kendince dalga geçmişti benimle.
Erbil’e gideceğimi duyan bazı arkadaşlar, “Ne işin var orada?” diye şaşkınlıkla soruyorlardı. Bu ve benzeri sorulara yanıt vermem genelde. Neden olmasın? İnsan merak ediyor, ben de merak ettim. Türkiye’nin yanı başındaki komşusu, IKBY’nin başkenti Erbil’de iki milyondan fazla insan yaşıyor. Son yılların gelişen ve büyüyen gözde başkenti Erbil hakkında ne biliyoruz? Kocaman bir hiç. Ön yargılarımız ve korkularımız var.
Albert Einstein’ın dediği gibi, “Ön yargıları yok etmek, atomu parçalamaktan daha zordur.”
Ön yargı; kin, nefret, korku, hoşnutsuzluk ve reddetmeyi içinde taşır.
Erbil’e Nasıl Gidilir?

Bu arada Mardin’de bir çok otobüs firmasını aradım. Mardin–Erbil arası uygun bir otobüs bulamadım. Her aradığım firma “gelin yardımcı oluruz” dediler ama, ben işi sağlama alıp gün kaybı yaşamak istemedim. Hemen hepsi Silopi’ye giderseniz sürekli araç bulursunuz dediler. Yaklaşık ondan fazla telefon konuşmasından sonra Diyarbakır’dan saat 11.00’de kalkan Can Diyarbakır firmasının seferi olduğunu öğreniyorum. Can Diyarbakır’ı arıyorum, telefona çıkan kadın görevli ayrıntılı bilgiler verdi ve Mardin’e indiğimiz gün, 29 Mayıs, saat 12.30’a bilet rezervasyonumuzu yaptırdık. Karşılıklı telefonlarımızı teyit ettikten sonra, bir gün öncesinde yeniden görüşmek üzere konuşmayı sonlandırıyoruz. Konuşmadan hemen sonra, telefonuma bilet rezervasyonumun yapıldığına dair mesaj geliyor.
29 Mayıs’ta İzmir Adnan Menderes Havaalanı’nda arkadaşla buluştuk.

07.45’de uçağa bindik. Kısa bir yolculuktan sonra 09.35’de Mardin Havaalanı’na indik. Havaalanı oldukça küçük, sevimli ve temiz bir görünüme sahip.

Kızıltepe–Mardin yolu üzerinde, Mardin’e 15 km mesafede. Taksi ve belediye otobüsleriyle şehre ulaşımda herhangi bir sorun bulunmuyor. Yollar oldukça düzgün ve güzel. Havaalanında bindiğimiz belediye otobüsüyle otogara doğru yola çıkıyoruz. Şehre girerken kamu binalarının önündeki beton bloklar, polis panzerleri ve tomaların yoğunluğu dikkat çekiyor. Ayrıca bu dönemin çok övündüğü inşaat çılgınlığı da göze çarpıyor. Gözümüzün gördüğü her yer inşaat, şehrin her yerinde büyük bloklar var. Otobüsümüz yeni şehrin içini boydan boya geçerek otogara ulaşıyor. Mardin otogarı şehrin dışında yer alıyor. Otogar oldukça sessiz ve sakin. Arada bir otobüs geliyor, kısa bir hareketlilik oluyor yine sessizliğe bürünüyor.

Diyarbakır’dan gelecek ve bizi Erbil’e götürecek otobüsü bekliyoruz. Beklerken kafeden çay içip simit yemek istiyoruz. Kafedeki genç oturduğu yerde uyuyor; çay ve simit istiyoruz eliyle göstererek alın diyor.

Havanın oldukça sıcak olması ve Ramazan ayı dolayısıyla hemen herkes çok ağır hareket ediyor. Simidimizi yiyip çayımızı içerken beklediğimiz otobüs şoförü cep telefonundan arıyor. 12.30’da otogarda olacağını ve bizim de orada olmamızı istiyor.
Diyarbakır’dan Erbil’e Nasıl Gidilir?

Konuştuğumuz gibi 12.30’da bizi IKBY’nin başkenti Erbil’e götürecek otobüse biniyoruz. Yol boyunca Nusaybin, Cizre ve Silopi’den geçerek Habur Sınır Kapısı’na ulaşıyoruz. Mardin-Habur Sınır Kapısı arası 225 km. Her yerleşim yerinin girişinde polis kontrol noktaları var. Gelen ve giden herkes aranıyor.
Yol oldukça rahat ve güzel. Nusaybin’e kadar Suriye sınırına paralel yol alıyoruz. Gittiğimiz yolun sol tarafı mayınlı arazi, askeri gözetleme kuleleri, dikenli teller ve Suriye tarafı.

Nusaybin ile Suriye arası üç beş metre ya var ya yok durumunda. Nusaybin ile Suriye’nin Kamışlı ilçesi çok ama çok yakın komşu. Nusaybin Sınır Kapısı yaşanan olumsuzluklar yüzünden kapalı durumda. Binlerce dönüm arazi mayınla kaplanmış. Gerek insanlar arasında gerekse uluslararasında kavganın ve savaşın ne kadar anlamsız olduğunu düşünüp hüzünleniyoruz. Bütün bunları görünce barışın çok ucuz ve kolay olduğunu savaşın ise ne kadar pahalı olduğunu hatırlamamak elde değil. İnsanın insanca yaşama savaşının dışındaki bütün savaşlara bir kez daha hayır diyoruz.

Habur Sınır Kapısı oldukça kalabalık. Rutin aramalar, pasaport kontrolleri derken köprüden geçerek Irak tarafına geçiyoruz. Sınırın girişinde Irak askeri bulunuyor. Girişten hemen sonra yer alan Halil İbrahim Sınır Kapısı’nda ise IKBY Peşmergeleri görev yapıyor. Halil İbrahim Sınır Kapısı’nda IKBY bayrağı dalgalanıyor.

Peşmergelerin görev yaptığı büroların içinde Molla Mustafa Barzani’nin resimleri ve IKBY’nin bayrakları bulunuyor.

Molla Mustafa Barzani 1903-1979 yılları arasında yaşamış, 1946’da kurulan Mehabad Kürt Cumhuriyeti’nin kuruluşunda önemli rol oynamış ve Mesut Barzani’nin babasıdır.

Kuzey Irak Vizesi
Yeşil pasaport sahibi Türk vatandaşları Irak’a vizesiz girebilmektedir.
Umuma mahsus pasaport (bordo) sahipleri ise havayoluyla doğrudan Bağdat, Basra, Musul, Erbil ve Süleymaniye şehirlerine uçuşlarında havaalanında 10 gün kalış süreli vize alabilmekteler.
Bordo pasaport sahipleri Kuzey Irak’a karayolu ile gitmek istediklerinde ise Habur-İbrahim Halil Sınır Kapısı’nda cüzi bir ücret karşılığında 30 gün süreli giriş vizelerini alabilirler. Ancak bu vize ile yalnızca Duhok, Erbil ve Süleymaniye şehirlerine gidildiğini unutmayın!
Yaklaşık 4 saat sonra kapıdan çıkıyoruz. Artık IKBY’ndeyiz. Sınır kapısının hemen yanında Zaho bulunuyor.

Zaho, Irak’ın kuzey bölgesinde yer alan IKBY’ne bağlı Duhok’un bir ilçesidir. 350 bin nüfusa sahip ve nüfusunun çoğunluğunu Kürtler oluşturuyor. Türkiye sınırına çok yakın bir şehirdir. Şehirde bir üniversite var. Zaho–Duhok arası mesafe ise 60 km.
Zaho’dan yola çıkıyoruz. Zaho’dan sonra Duhok’a uğruyoruz. Yol Duhok’un ortasında geçiyor. Duhok dağların ortasında bulunuyor. Duhok Kürtçe’de “küçük köy” anlamına geliyor. 500 bin nüfusa sahip ve nüfusunun çoğunluğu Kürtler ve Süryanilerden oluşuyor. Şehirde Duhok ve Amerikan Üniversiteleri var.
Duhok’tan yola çıkıyoruz. Yol zaman zaman iyi, zaman zaman kötü durumda. Musul’daki çatışmalardan dolayı ve Musul’un Arapların elinde olması nedeniyle, yolun belli bir bölümden sonrası tali yollar şeklinde devam ediyor. 12.30’da Mardin’den çıktığımız yola 22.30’da Erbil’e ulaşarak son veriyoruz. Duhok–Erbil arası 125 km. Her yerleşim bölgesine girerken Peşmergeler tarafından kontroller yapılıyor.
Erbil yolculuğumuza başlamadan önce İzmir’den tanıdığımız bir arkadaşın Erbil’de yaşayan ve zaman zaman İzmir’e gelen bir arkadaşıyla (Himdad İsmail) iletişim kurmuştuk. Bize Erbil’de yardımcı olacaktı. Erbil otogarına inince, otobüste tanıdığımız ve Süleymaniye’de yaşayan ve orada ticaret yapan Vanlı bir arkadaş, arkadaşı telefonla aradı. O da bizi otogarda bekliyormuş. Buluştuk, tanıştık ve kısa zamanda arkadaş olduk. Otele yerleşir yerleşmez, bizi dışarı çıkardı. Oldukça nezih bir bölgede çay içip sohbet ettik. Himdad İsmail’le ertesi gün buluşmak üzere bizi otele bıraktı. Uzun ve yorucu bir yolculuktan sonra dinlenme vakti idi.

Erbil’de bulunduğumuz günlerde bizi bir an olsun yalnız bırakmadı. Görmek istediğimiz her yere götürdü. Hatta şehir dışında görülmesi gereken yerlere bile götürdü. Erbil hakkında bilmemiz gereken her şeyi anlattı. Misafirperverliği nedeniyle kendisine, arkadaşım ve ben, her şey için çok teşekkür ederiz. Teşekkürler Himdad İsmail.
Şimdilik bu kadar. Bir sonraki yazıda Erbil için buluşmak üzere…
Merhaba,
IKBY bölgesini gezmek için sadece pasaport yeterli mi, yoksa Irak vizesi almam gerekir mi?
Şimdiden teşekkürler, hoşça kalın.
Merhaba,
Vize alınıyor diye biliyorum. Lütfen Irak’ın Türkiye’deki temsilciliklerine ulaşıp güncel bilgiyi alın.
IKBY için kapıda vize uygulaması var. Arap bölgesi için geçersiz. Sadece IKBY için veriyorlar.
Merhabalar Fatih Bey,
Irak’a gitmek istiyorum fakat aşı olmadım. Aşı olmam gerekiyor mu yoksa test yeterli midir?
Merhaba,
Irak sınır geçişi hakkında ne yazık ki güncel bir bilgiye sahip değilim. Dilerseniz Özlem Cizre Nuh veya Özel Diyarbakır otobüs firmalarını arayıp kendilerinden bilgi alabilirsiniz. Bu firmalar Diyarbakır, Şırnak illerimizden Irak’ın Zaho ve Duhok şehirlerine gitmektedirler.
Üretici olarak kozmetik ürün toptan bağlantı yapmak için Erbil’i mi seçmek gerekir acaba? Kozmetik, market ve toptancılar ile görüşmek için veya oradan bilgi alabileceğimiz tanıdığınız kişiler var mıdır?
Şimdiden teşekkür ederim.
Merhaba Hüseyin Bey,
Kozmetik üzerine Irak’ta bir bağlantım ne yazık ki yok. Kozmetik ürünleri için Irak ve İran çok iyi bir pazar yerine sahiptir. Görüşmeler yapmak için bu 2 ülkeyi de ziyaret edebilirsiniz.
Merhaba Fatih Bey,
Ben de Irak’ın Erbil şehrine kendi aracımla gitmek istiyorum ve oradan alışveriş yapmak istiyorum. Sınır kapısında aldıklarımız ile ilgili sıkıntı çıkıyor mu?
Merhaba Mehmet Bey,
Kendi aracınızla yurt dışına çıkmak için yerine getirmeniz gereken bazı prosedürler vardır. Detaylı bilgiyi Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu resmi internet sitesinden öğrenebilirsiniz. Sınır kapısından geçirebilecekleriniz hakkında güncel bilgiye sahip değilim. Yalnızca sigara kişi başı 3 kartondur.
Şanlıurfa’da yaşıyorum. Irak’a hiç gitmedim ama bizim Şanlıurfa otogarında arada misafir için bulunduğumda simsarlar Irak yolcusu kalmasın diyor. Irak’a gitmek isterseniz İskenderun-Zaho arası taşımacılık yapan binlerce Türk tırcının olduğunu unutmayın. Biz sınıra yakın Cizre, Silopi veya Nusaybin’e gideceğimiz zaman E5 yoluna çıkar otostopla tıra atlar gider geliriz. Siz de deneyimleyebilirsiniz. Hiç de zor olmayan bir şey. Ayrıca Irak’ta insanlar Türkleri seviyor ve Kürtçe bilmek zorunluluğu hissetmeyin. Ben Kürdüm ama gidersem beni önemsemezler. Benden orada çokça var çünkü. Dil bilmemek daha iyi ve keyifli olurdu.
Merhaba,
Çok güzel yazmışsınız sağ olun. Ben de kendi aracımla gitmek istiyorum. Yolda sorun yaşar mıyım, terörle alakalı korkularım var ve sadece 3 şehre gidebileceğimizi yazmışsınız. Görmek istediğim Yezidilerin kutsal bölgesi var oralara nasıl gidebilirim?
Cevabınız için şimdiden çok teşekkürler.
Merhaba Ufuk Bey,
IKBY tarafında sorun yaşamanız muhtemeldir. Lütfen en güncel bilgileri T.C. Dışişleri Bakanlığı resmi internet sitesinden takip ediniz. Kendi aracınızla yurt dışı seyahati hakkında detaylı bilgileri Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu resmi internet sitesinden öğrenebilirsiniz.
Merhabalar,
Ben de Erbil’e ve Duhok’a gitmek istiyorum. Acaba İskenderun ya da Kızıltepe’den otobüs var mı?
Merhaba Rahimcan,
Erbil ve Duhok’a İskenderun’dan ulaşım yok ancak Mardin Şehirlerarası Otobüs Terminali’nden Irak’ın kuzeyine otobüsler hareket etmektedir. Dilersen Diyarbakır’dan da gidebilirsin.
Merhaba değerli arkadaşlar,
Ben de Erbil’e gitmek istiyorum. Ama Kürtçe yok ve tek gidiyorum zorlanır mıyım acaba?
Merhaba Hüseyin,
Irak’ın Kuzey Kürt Bölgesel Yönetimi’ne bağlı şehirlerde Türkçe konuşarak yerel halk ile iletişim kurabilirsin.
Eğer pasaportum yoksa nasıl gidebilirim?
Merhaba Alaattin Bey,
Kuzey Irak’a ne yazık ki pasaportunuz olmadan giriş yapamazsınız. Pasaport başvurunuzu e-devlet üzerinde Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü bölümünden yapabilirsiniz. Pasaport başvuru durumunuzu yine aynı şekilde e-devlet üzerinden takip edebilirsiniz.
Merhabalar,
Acaba İmam Hüseyin bölgesine nasıl gidilir? Pasaport olmadan sanırım gidilmiyor. Vize gerekli mi ya da yolda sorun yaşar mıyız? Bölge güvenli mi?
Merhaba Fatih Bey,
İmam Humeyni bölgesi derken nereyi kastettiniz? İran’ mı Irak mı?
Fatih Bey merhaba,
Aracımla sınır kapısına gidip oradan yaya olarak Zaho’ya gitmek istiyorum. Sınırdan Zaho’ya araç var mıdır?
Teşekkürler.
Merhaba Mehmet Bey,
Evet. Sınır kapısından Zaho’ya giden araçlar var. Dilerseniz Diyarbakır’dan da otobüsler Zaho, Duhok, Erbil gibi şehirlere gitmekte.
Ben de bugün havayolu ile Erbil’e gideceğim. Fakat oradan Kerkük’e toplu araç yok diye yazıyor sosyal medyada. Nasıl giderim bilmiyorum.
Merhaba Salihe Hanım,
Erbil Şehirlerarası Otobüs Terminali’nden Kerkük’e giden otobüslere binebilirsiniz. Ayrıca bilginiz olsun, Irak’ta şu an şiddetli Hükumet karşıtı protestolar var. T.C. Dışişleri Bakanlığı’nın yapmış olduğu uyarıyı lütfen dikkate alın.
Mersin’den araçla gitmeyi düşünüyorum. Hem güneydoğu hem orası gezilebilir. Sonuçta komşu ülke, farklı bir dünya tatili. Boş değerlendirmek istemiyorum. Haydi bakalım hayırlısı.
Keyifli geziler Murat Bey. Döndükten sonra deneyimlerinizi paylaşmanızı isterim.
Heyecanla okudum. Ben de gitmeyi düşünüyorum. Naçizane tavsiyelerinizi okumak isterim.
Saygılarımla.