Habur Sınır Kapısı
Fotoğraf: AA

Havayolu şirketlerinin kampanyasında İzmirMardin ve Diyarbakır-İzmir uçak bileti bulunca hiç düşünmeden iki kişilik bilet aldık. Amacımız Mardin, Diyarbakır ve çevre illeri gezmek, görülecek yerleri görmek ve yerel lezzetleri tatmaktı.

Irak’a Nasıl Gidilir?

Her gezi öncesi yaptığım gibi, gidilecek yerlerle ilgili ayrıntılı araştırma sırasında Mardin’den Kuzey Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin (bundan sonra IKBY olarak anılacak) başkenti Erbil’e otobüs seferleri olduğunu öğrendim. Bunun üzerine otobüs firmalarını ve seferleri buldum. Her bir firmayı tek tek aradım. Aldığım geri dönüşler beklediğimden de iyiydi. IKBY’ni araştırmaya başladım. Irak gezilecek yerler, Irak’ta nerede, ne yenir ve Irak şehirlerarası ulaşım nasıl diye. Ayrıntılı araştırmadan sonra yol arkadaşıma yol planımızda değişiklik yapma önerimi paylaştım. Kafasındaki bir iki ufak sorun da aşıldıktan sonra Mardin’e iner inmez Erbil’e gitmeye karar verdik.

Sosyal medyadan takip ettiğim sitelerden bazılarına, IKBY yani Erbil, Musul ve Duhok’a daha önce giden olup olmadığını varsa tecrübelerinden yararlanmak istediğimi yazmıştım. Gelen yanıtlar olumluydu. Bir takipçi ise “El bombası. Çelik yelek. Bolca mühimmat falan işte gerisi önemli değil” diyerek kendince dalga geçmişti benimle.

Erbil’e gideceğimi duyan bazı arkadaşlar, “Ne işin var orada?” diye şaşkınlıkla soruyorlardı. Bu ve benzeri sorulara yanıt vermem genelde. Neden olmasın? İnsan merak ediyor, ben de merak ettim. Türkiye’nin yanı başındaki komşusu, IKBY’nin başkenti Erbil’de iki milyondan fazla insan yaşıyor. Son yılların gelişen ve büyüyen gözde başkenti Erbil hakkında ne biliyoruz? Kocaman bir hiç. Ön yargılarımız ve korkularımız var.

Albert Einstein’ın dediği gibi, “Ön yargıları yok etmek, atomu parçalamaktan daha zordur.”

Ön yargı; kin, nefret, korku, hoşnutsuzluk ve reddetmeyi içinde taşır.

Erbil’e Nasıl Gidilir?

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Bayrağı

Bu arada Mardin’de bir çok otobüs firmasını aradım. Mardin–Erbil arası uygun bir otobüs bulamadım. Her aradığım firma “gelin yardımcı oluruz” dediler ama, ben işi sağlama alıp gün kaybı yaşamak istemedim. Hemen hepsi Silopi’ye giderseniz sürekli araç bulursunuz dediler. Yaklaşık ondan fazla telefon konuşmasından sonra Diyarbakır’dan saat 11.00’de kalkan Can Diyarbakır firmasının seferi olduğunu öğreniyorum. Can Diyarbakır’ı arıyorum, telefona çıkan kadın görevli ayrıntılı bilgiler verdi ve Mardin’e indiğimiz gün, 29 Mayıs, saat 12.30’a bilet rezervasyonumuzu yaptırdık. Karşılıklı telefonlarımızı teyit ettikten sonra, bir gün öncesinde yeniden görüşmek üzere konuşmayı sonlandırıyoruz. Konuşmadan hemen sonra, telefonuma bilet rezervasyonumun yapıldığına dair mesaj geliyor.

29 Mayıs’ta İzmir Adnan Menderes Havaalanı’nda arkadaşla buluştuk.

İzmir Adnan Menderes Havaalanı

07.45’de uçağa bindik. Kısa bir yolculuktan sonra 09.35’de Mardin Havaalanı’na indik. Havaalanı oldukça küçük, sevimli ve temiz bir görünüme sahip.

Mardin Havaalanı

Kızıltepe–Mardin yolu üzerinde, Mardin’e 15 km mesafede. Taksi ve belediye otobüsleriyle şehre ulaşımda herhangi bir sorun bulunmuyor. Yollar oldukça düzgün ve güzel. Havaalanında bindiğimiz belediye otobüsüyle otogara doğru yola çıkıyoruz. Şehre girerken kamu binalarının önündeki beton bloklar, polis panzerleri ve tomaların yoğunluğu dikkat çekiyor. Ayrıca bu dönemin çok övündüğü inşaat çılgınlığı da göze çarpıyor. Gözümüzün gördüğü her yer inşaat, şehrin her yerinde büyük bloklar var. Otobüsümüz yeni şehrin içini boydan boya geçerek otogara ulaşıyor. Mardin otogarı şehrin dışında yer alıyor. Otogar oldukça sessiz ve sakin. Arada bir otobüs geliyor, kısa bir hareketlilik oluyor yine sessizliğe bürünüyor.

Mardin Şehirlerarası Otobüs Terminali

Diyarbakır’dan gelecek ve bizi Erbil’e götürecek otobüsü bekliyoruz. Beklerken kafeden çay içip simit yemek istiyoruz. Kafedeki genç oturduğu yerde uyuyor; çay ve simit istiyoruz eliyle göstererek alın diyor.

Mardin Otogarı

Havanın oldukça sıcak olması ve Ramazan ayı dolayısıyla hemen herkes çok ağır hareket ediyor. Simidimizi yiyip çayımızı içerken beklediğimiz otobüs şoförü cep telefonundan arıyor. 12.30’da otogarda olacağını ve bizim de orada olmamızı istiyor.

Diyarbakır’dan Erbil’e Nasıl Gidilir?

Diyarbakır'dan Erbil'e Otobüs Seferleri

Konuştuğumuz gibi 12.30’da bizi IKBY’nin başkenti Erbil’e götürecek otobüse biniyoruz. Yol boyunca Nusaybin, Cizre ve Silopi’den geçerek Habur Sınır Kapısı’na ulaşıyoruz. Mardin-Habur Sınır Kapısı arası 225 km. Her yerleşim yerinin girişinde polis kontrol noktaları var. Gelen ve giden herkes aranıyor.

Yol oldukça rahat ve güzel. Nusaybin’e kadar Suriye sınırına paralel yol alıyoruz. Gittiğimiz yolun sol tarafı mayınlı arazi, askeri gözetleme kuleleri, dikenli teller ve Suriye tarafı.

Türkiye-Suriye Sınırı

Nusaybin ile Suriye arası üç beş metre ya var ya yok durumunda. Nusaybin ile Suriye’nin Kamışlı ilçesi çok ama çok yakın komşu. Nusaybin Sınır Kapısı yaşanan olumsuzluklar yüzünden kapalı durumda. Binlerce dönüm arazi mayınla kaplanmış. Gerek insanlar arasında gerekse uluslararasında kavganın ve savaşın ne kadar anlamsız olduğunu düşünüp hüzünleniyoruz. Bütün bunları görünce barışın çok ucuz ve kolay olduğunu savaşın ise ne kadar pahalı olduğunu hatırlamamak elde değil. İnsanın insanca yaşama savaşının dışındaki bütün savaşlara bir kez daha hayır diyoruz.

Habur Sınır Kapısı

Habur Sınır Kapısı oldukça kalabalık. Rutin aramalar, pasaport kontrolleri derken köprüden geçerek Irak tarafına geçiyoruz. Sınırın girişinde Irak askeri bulunuyor. Girişten hemen sonra yer alan Halil İbrahim Sınır Kapısı’nda ise IKBY Peşmergeleri görev yapıyor. Halil İbrahim Sınır Kapısı’nda IKBY bayrağı dalgalanıyor.

Halil İbrahim Sınır Kapısı

Peşmergelerin görev yaptığı büroların içinde Molla Mustafa Barzani’nin resimleri ve IKBY’nin bayrakları bulunuyor.

Molla Mustafa Barzani

Molla Mustafa Barzani 1903-1979 yılları arasında yaşamış, 1946’da kurulan Mehabad Kürt Cumhuriyeti’nin kuruluşunda önemli rol oynamış ve Mesut Barzani’nin babasıdır.

Halil İbrahim Sınır Kapısı

Kuzey Irak Vizesi

Yeşil pasaport sahibi Türk vatandaşları Irak’a vizesiz girebilmektedir.

Umuma mahsus pasaport (bordo) sahipleri ise havayoluyla doğrudan Bağdat, Basra, Musul, Erbil ve Süleymaniye şehirlerine uçuşlarında havaalanında 10 gün kalış süreli vize alabilmekteler.

Bordo pasaport sahipleri Kuzey Irak’a karayolu ile gitmek istediklerinde ise Habur-İbrahim Halil Sınır Kapısı’nda cüzi bir ücret karşılığında 30 gün süreli giriş vizelerini alabilirler. Ancak bu vize ile yalnızca Duhok, Erbil ve Süleymaniye şehirlerine gidildiğini unutmayın!

Yaklaşık 4 saat sonra kapıdan çıkıyoruz. Artık IKBY’ndeyiz. Sınır kapısının hemen yanında Zaho bulunuyor.

Irak Yol Kontrolü

Zaho, Irak’ın kuzey bölgesinde yer alan IKBY’ne bağlı Duhok’un bir ilçesidir. 350 bin nüfusa sahip ve nüfusunun çoğunluğunu Kürtler oluşturuyor. Türkiye sınırına çok yakın bir şehirdir. Şehirde bir üniversite var. Zaho–Duhok arası mesafe ise 60 km.

Zaho’dan yola çıkıyoruz. Zaho’dan sonra Duhok’a uğruyoruz. Yol Duhok’un ortasında geçiyor. Duhok dağların ortasında bulunuyor. Duhok Kürtçe’de “küçük köy” anlamına geliyor. 500 bin nüfusa sahip ve nüfusunun çoğunluğu Kürtler ve Süryanilerden oluşuyor. Şehirde Duhok ve Amerikan Üniversiteleri var.

Duhok’tan yola çıkıyoruz. Yol zaman zaman iyi, zaman zaman kötü durumda. Musul’daki çatışmalardan dolayı ve Musul’un Arapların elinde olması nedeniyle, yolun belli bir bölümden sonrası tali yollar şeklinde devam ediyor. 12.30’da Mardin’den çıktığımız yola 22.30’da Erbil’e ulaşarak son veriyoruz. Duhok–Erbil arası 125 km. Her yerleşim bölgesine girerken Peşmergeler tarafından kontroller yapılıyor.

Erbil yolculuğumuza başlamadan önce İzmir’den tanıdığımız bir arkadaşın Erbil’de yaşayan ve zaman zaman İzmir’e gelen bir arkadaşıyla (Himdad İsmail) iletişim kurmuştuk. Bize Erbil’de yardımcı olacaktı. Erbil otogarına inince, otobüste tanıdığımız ve Süleymaniye’de yaşayan ve orada ticaret yapan Vanlı bir arkadaş, arkadaşı telefonla aradı. O da bizi otogarda bekliyormuş. Buluştuk, tanıştık ve kısa zamanda arkadaş olduk. Otele yerleşir yerleşmez, bizi dışarı çıkardı. Oldukça nezih bir bölgede çay içip sohbet ettik. Himdad İsmail’le ertesi gün buluşmak üzere bizi otele bıraktı. Uzun ve yorucu bir yolculuktan sonra dinlenme vakti idi.

Erbil, Irak

Erbil’de bulunduğumuz günlerde bizi bir an olsun yalnız bırakmadı. Görmek istediğimiz her yere götürdü. Hatta şehir dışında görülmesi gereken yerlere bile götürdü. Erbil hakkında bilmemiz gereken her şeyi anlattı. Misafirperverliği nedeniyle kendisine, arkadaşım ve ben, her şey için çok teşekkür ederiz. Teşekkürler Himdad İsmail.

Şimdilik bu kadar. Bir sonraki yazıda Erbil için buluşmak üzere…

Veli Yalçın
11.12.1963 Küçük Yapalak Köyü Elbistan, Kahramanmaraş’ta dünyaya geldi. İlkokulu Eskişehir, ortaokulu Adana ve liseyi İstanbul’da bitirdi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bölümüne 1982 yılında girdi ve 1986 yılında bitirdi. 1988 yılında Sivas ve Ağrı Patnos’ta askerlik görevini kısa dönem olarak yaptı. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü ve Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyoloji Bölümlerinde yüksek lisans bölümlerine devam etti. Ocak 1989 yılında Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu’nda (şimdiki adı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı) Sosyal Hizmet Uzmanı olarak Sivas, Gaziantep, Ankara, Batman, Kilis ve Aydın’da çalıştı. Gaziantep Çocuk Yuvası ve Gaziantep Yetiştirme Yurdu’nda Müdür olarak görev yaptı. Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (daha sonra SES ile birleşti) kurucularındandır. Haziran 2014 ve Mayıs 2015 tarihleri arasında Aydın Efeler Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürü olarak görev yaptı ve Mart 2016 tarihinde emekli oldu. Şiirleri Fransız Postası, Alleben, Sanat ve Hayat, Bizim Dergi, Sosyal Hizmet, Sosyal Hizmet Sen. ve Gerçek Sanat gibi yurt içi ve yurt dışında ve “yersiz yurtsuz” ve “süje” İnternet dijital dergilerinde yayımlandı. Bugüne kadar 23 ülke, 72 şehir dolaştı. Ülkemizde ise 81 ilin 70’ine gitti. Aydın Denge Gazetesi’nde gezi yazıları yayımlandı. Halen Gaziantep Sabah Gazetesi’nde haftada iki gün ve hadigez.com İnternet sitesinde gezi yazıları yayımlanmaktadır. Veli Yalçın’ın yayımlanmış kitapları: * Kuşlar Su İçti Dilinden (Şiir, Favori Yayınları 2017) * Gezdim Gördüm Yazdım (Gezi Notları, Favori Yayınları 2018) * 1961 Yılından Bugüne Sosyal Hizmet Dergileri (Sabev Yayınları 2022)

27 YORUM YAZILMIŞ

    • Merhaba,

      Irak sınır geçişi hakkında ne yazık ki güncel bir bilgiye sahip değilim. Dilerseniz Özlem Cizre Nuh veya Özel Diyarbakır otobüs firmalarını arayıp kendilerinden bilgi alabilirsiniz. Bu firmalar Diyarbakır, Şırnak illerimizden Irak’ın Zaho ve Duhok şehirlerine gitmektedirler.

  1. Üretici olarak kozmetik ürün toptan bağlantı yapmak için Erbil’i mi seçmek gerekir acaba? Kozmetik, market ve toptancılar ile görüşmek için veya oradan bilgi alabileceğimiz tanıdığınız kişiler var mıdır?

    Şimdiden teşekkür ederim.

    • Merhaba Hüseyin Bey,

      Kozmetik üzerine Irak’ta bir bağlantım ne yazık ki yok. Kozmetik ürünleri için Irak ve İran çok iyi bir pazar yerine sahiptir. Görüşmeler yapmak için bu 2 ülkeyi de ziyaret edebilirsiniz.

  2. Merhaba Fatih Bey,

    Ben de Irak’ın Erbil şehrine kendi aracımla gitmek istiyorum ve oradan alışveriş yapmak istiyorum. Sınır kapısında aldıklarımız ile ilgili sıkıntı çıkıyor mu?

    • Merhaba Mehmet Bey,

      Kendi aracınızla yurt dışına çıkmak için yerine getirmeniz gereken bazı prosedürler vardır. Detaylı bilgiyi Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu resmi internet sitesinden öğrenebilirsiniz. Sınır kapısından geçirebilecekleriniz hakkında güncel bilgiye sahip değilim. Yalnızca sigara kişi başı 3 kartondur.

  3. Şanlıurfa’da yaşıyorum. Irak’a hiç gitmedim ama bizim Şanlıurfa otogarında arada misafir için bulunduğumda simsarlar Irak yolcusu kalmasın diyor. Irak’a gitmek isterseniz İskenderun-Zaho arası taşımacılık yapan binlerce Türk tırcının olduğunu unutmayın. Biz sınıra yakın Cizre, Silopi veya Nusaybin’e gideceğimiz zaman E5 yoluna çıkar otostopla tıra atlar gider geliriz. Siz de deneyimleyebilirsiniz. Hiç de zor olmayan bir şey. Ayrıca Irak’ta insanlar Türkleri seviyor ve Kürtçe bilmek zorunluluğu hissetmeyin. Ben Kürdüm ama gidersem beni önemsemezler. Benden orada çokça var çünkü. Dil bilmemek daha iyi ve keyifli olurdu.

  4. Merhaba,

    Çok güzel yazmışsınız sağ olun. Ben de kendi aracımla gitmek istiyorum. Yolda sorun yaşar mıyım, terörle alakalı korkularım var ve sadece 3 şehre gidebileceğimizi yazmışsınız. Görmek istediğim Yezidilerin kutsal bölgesi var oralara nasıl gidebilirim?

    Cevabınız için şimdiden çok teşekkürler.

    • Merhaba Ufuk Bey,

      IKBY tarafında sorun yaşamanız muhtemeldir. Lütfen en güncel bilgileri T.C. Dışişleri Bakanlığı resmi internet sitesinden takip ediniz. Kendi aracınızla yurt dışı seyahati hakkında detaylı bilgileri Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu resmi internet sitesinden öğrenebilirsiniz.

    • Merhaba Rahimcan,

      Erbil ve Duhok’a İskenderun’dan ulaşım yok ancak Mardin Şehirlerarası Otobüs Terminali’nden Irak’ın kuzeyine otobüsler hareket etmektedir. Dilersen Diyarbakır’dan da gidebilirsin.

  5. Merhabalar,

    Acaba İmam Hüseyin bölgesine nasıl gidilir? Pasaport olmadan sanırım gidilmiyor. Vize gerekli mi ya da yolda sorun yaşar mıyız? Bölge güvenli mi?

  6. Ben de bugün havayolu ile Erbil’e gideceğim. Fakat oradan Kerkük’e toplu araç yok diye yazıyor sosyal medyada. Nasıl giderim bilmiyorum.

    • Merhaba Salihe Hanım,

      Erbil Şehirlerarası Otobüs Terminali’nden Kerkük’e giden otobüslere binebilirsiniz. Ayrıca bilginiz olsun, Irak’ta şu an şiddetli Hükumet karşıtı protestolar var. T.C. Dışişleri Bakanlığı’nın yapmış olduğu uyarıyı lütfen dikkate alın.

  7. Mersin’den araçla gitmeyi düşünüyorum. Hem güneydoğu hem orası gezilebilir. Sonuçta komşu ülke, farklı bir dünya tatili. Boş değerlendirmek istemiyorum. Haydi bakalım hayırlısı.

Yazıya ilişkin düşüncelerinizi yazabilir, merak ettiklerinizi sorabilirsiniz.

Yorumunuzu giriniz!
Lütfen adınızı buraya giriniz.