Sazak Köyü

İnsanların istekleri dışında yaşadıkları yerini ve yurdunu terk etmesi hep hüzünlü olmuştur. Bu hüzün acıları, ölümleri ve özlemleri hep içinde taşımıştır. 2000 yıl önce Yunan filozofun dediği gibi, “İnsanın anavatanı, çocukluğudur”. İşte bu nedenle yerini yurdunu terk etmiş insanların yaşadığı yerleri hep merak ederim. Bu merak ettiğim yerlerden biri de, İzmir’in Karaburun ilçesine bağlı Sazak Köyü’dür.

Sazak Köyü

Hafta sonu ile birleşen 23 Nisan tatilini –günü birlik de olsa- değerlendirmek için yola çıktım. Hedefim Sazak Köyü idi.

Tarihi Rum Köyü: Sazak

Sazak Köyü, İzmir – Karaburun yarımadasının batısında, Sakız Adası’nın karşısında yer alan eski ve terk edilmiş bir Rum yerleşimi. 1923’de Yunanistan ile Türkiye arasındaki mübadele anlaşmasıyla bölgede yaşayan Rumlar Sakız Adası’na göç edince köy tamamen boşalmış. Göç sırasında köy sakinleri tarafından geride bırakılan (evde günlük kullanılan ev eşyaları, kapı, pencere, çatıdaki kiremitler ve bahçe çitleri dahil) her şey talan edilmiş ve yağmalanmış.

Sazak Köyü

Köyle ilgili hemen hemen bütün yazılarda bu ve benzeri bilgilere yer veriliyordu. Kaç insanın çocukluğu talan edilmişti, kaç çocuğun anayurdu yağmalanmıştı. “1923 Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi Anlaşması” Türk ve Yunan nüfus mübadelesi ile ilgili sözleşmeler Lozan-İsviçre’de 30 Ocak 1923 tarihinde imzalanmıştır.

Sazak Köyü

T.C. hükumeti ile Yunan hükumeti, aşağıdaki hükümler üzerinde anlaşmaya varmışlardır:

MADDE 1: Türk topraklarında yerleşmiş Rum Ortodoks dininden Türk uyruklarıyla, Yunan topraklarında yerleşmiş Müslüman dininden Yunan uyruklarının, 1 Mayıs 1923 tarihinden başlayarak, zorunlu mübadelesine (exchange obligatoire) girişilecektir.

Sazak Köyü

Bu kimselerden hiç biri, Türk hükümetinin izni olmadıkça Türkiye’ye ya da Yunan hükümetinin izni olmadıkça Yunanistan’a dönerek orada yerleşemeyecektir…

Sazak Köyü

2010 yılında “Sazak’ın Dikenleri” belgeselini hazırlayan yazar Gökhan Akçura köyle ilgili olarak “Zamanında bağlarında lezzetli şaraplar ve pekmezler üretmek için razaki üzümleri yetiştiren bu köyün ve çevre köylerin Rum sakinleri, aslında en az geride kalanlar kadar bu toprakların sahibi olsalar da, İzmir’i işgal eden Yunan ordusuyla bir sayıldılar, Karaburun koylarından denize dökülüp, öldürülüp, sürüldüler; arkalarından köyleri talan edildi. O günden bu yana, yani tam 93 yıldır, yer aldığı sarp yamaçta, güçlü rüzgarlara, Midilli ve Sakız adalarına yüzü dönük, hala ayakta kalan taş evleri ve eşsiz siluetiyle ıssız, yalnız ve korumasız bekler Sazak…” diye düşüncelerini ifade etmektedir.

Sazak Köyü

Sazak Köyü de tıpkı Çanakkale’nin Gökçeada ilçesine bağlı Dereköy – Kaleköy ve Muğla’nın Fethiye ilçesine bağlı Kayaköy gibi mübadele yıllarından kalan sessizlik içinde hayalet köye dönmüş durumda. Hemen hepsi aynı durumdaydı. Hepsini tek tek görmüştüm.

Anadolu toprakları ne acılar gördü ve gördüğü bütün acılar dilsizdi. Bunlardan herhangi biri olan Sazak Köyü’nün hüzünlü öyküsünde soluklanmak, baş döndürücü manzarasında ve tarihi dokusundan etkilenmemek olası değil.

Sazak Köyü

Bütün bunlara karşın bölgede ve köyün etrafında onlarca rüzgar türbinleri yapılmış. Bu rüzgar türbinlerinden bazılarının yolu köyün yanından geçmektedir. Ayrıca bölgede kontrol yapan jandarma görevlileriyle yaptığım sohbette “define arayıcılarının köyü delik deşik ettiği” ifade edilmektedir. Köye ulaşım hakkında herhangi bir yön levhasını herhangi bir yerde görmek mümkün değildir. Ulaşım ile ilgili yol sorduğumuz kimi köylülerde bilgi vermemiş ve yardımcı olmak yerine aşağılayıcı dil kullanmışlardır. ”Bizim burada böyle bir köy yok”, “O köy gavur köyü görüp de ne yapacaksınız” gibi. Köyün zorunlu göçünden bu yana sessizliği düşünüldüğünde, bölgede yaşanan hareketlilik köyün tümden yok oluşuna neden olabilir mi?, diye düşünmeden edemiyor insan.

Sazak Köyü

Eğer yolunuz düşerse (düşmese de düşürün); dağlara, denize, doğaya ve en önemlisi geçmişte yaşanan acılara yakın olun.

Sazak Köyü’ne Nasıl Gidilir?

İzmir-Çeşme Otoyolu’nda, Urla’dan sonra Zeytinler çıkışında, eski İzmir–Çeşme yolunda devam ediyor. Nohutalan Köyü’nden sonra Germinyan Köyü, Ildır Köyü, Karareis, Küçükbahçe Bucağı, Salman Köyü, Parlak Köyü’nü geçtikten 1 km sonra sol tarafta rüzgar türbinleriyle birlikte görünmektedir. Rüzgar türbinlerine giden yolu takip ederek köyün yanına kadar gidebilirsiniz.

Sazak Köyü Yolu

Bölgede geniş bir alanda, köylerin nüfusu az ve yerleşim alanları küçük. Köyler arası ulaşım imkanları sınırlı. Köyler denizden yükseğe ve uzak bölgelere kurulmuş. Bu bölgeyi keşfetmek isteyenler özel araçla yola çıkmayı unutmamaları gerekir. Yol hız yapmaya müsait olmayıp oldukça virajlıdır.

Sazak Köyü
Veli Yalçın
11.12.1963 Küçük Yapalak Köyü Elbistan, Kahramanmaraş’ta dünyaya geldi. İlkokulu Eskişehir, ortaokulu Adana ve liseyi İstanbul’da bitirdi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bölümüne 1982 yılında girdi ve 1986 yılında bitirdi. 1988 yılında Sivas ve Ağrı Patnos’ta askerlik görevini kısa dönem olarak yaptı. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü ve Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyoloji Bölümlerinde yüksek lisans bölümlerine devam etti. Ocak 1989 yılında Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu’nda (şimdiki adı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı) Sosyal Hizmet Uzmanı olarak Sivas, Gaziantep, Ankara, Batman, Kilis ve Aydın’da çalıştı. Gaziantep Çocuk Yuvası ve Gaziantep Yetiştirme Yurdu’nda Müdür olarak görev yaptı. Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (daha sonra SES ile birleşti) kurucularındandır. Haziran 2014 ve Mayıs 2015 tarihleri arasında Aydın Efeler Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürü olarak görev yaptı ve Mart 2016 tarihinde emekli oldu. Şiirleri Fransız Postası, Alleben, Sanat ve Hayat, Bizim Dergi, Sosyal Hizmet, Sosyal Hizmet Sen. ve Gerçek Sanat gibi yurt içi ve yurt dışında ve “yersiz yurtsuz” ve “süje” İnternet dijital dergilerinde yayımlandı. Bugüne kadar 23 ülke, 72 şehir dolaştı. Ülkemizde ise 81 ilin 70’ine gitti. Aydın Denge Gazetesi’nde gezi yazıları yayımlandı. Halen Gaziantep Sabah Gazetesi’nde haftada iki gün ve hadigez.com İnternet sitesinde gezi yazıları yayımlanmaktadır. Veli Yalçın’ın yayımlanmış kitapları: * Kuşlar Su İçti Dilinden (Şiir, Favori Yayınları 2017) * Gezdim Gördüm Yazdım (Gezi Notları, Favori Yayınları 2018) * 1961 Yılından Bugüne Sosyal Hizmet Dergileri (Sabev Yayınları 2022)

Yazıya ilişkin düşüncelerinizi yazabilir, merak ettiklerinizi sorabilirsiniz.

Yorumunuzu giriniz!
Lütfen adınızı buraya giriniz.