İran’ın Persepolis ve Nekropolünü Keşfedin

İran, dünyanın en eski antik medeniyetlerinden birine ev sahipliği yapıyor. Yüzyıllar boyunca ülke, Türkiye’ye kadar Orta Asya ve Orta Doğu’da büyük bir toprak parçasına sahipti. Komşu ülkelerden bir çok savaş ve çatışmadan kurtulmayı başarmıştı.

Ülkenin mirasının çoğu arasında ünlü Persepolis şehri ve Nekropolis’in kraliyet mezarları, Pers’i ve ötesini 200 yıldan fazla süren Ahameniş İmparatorluğu’nun geride bıraktığı iki muhteşem mirası var.

Ahameniş İmparatorluğu, özellikle Büyük Kiros ve Büyük Darius’un saltanatı sırasında, muhtemelen İran tarihinin çoğunun gurur duyduğu İran kadim tarihinin parçalarından biridir. Dini inanç ve geçmişteki farklılıklarına bakılmaksızın tüm İran’ı birleştiren bir ulusal kimliği haline gelmiştir.

Modern Şiraz şehrinin yakınında bulunan Persepolis ve Nekropolü ziyaret etmeden İran’dan dönmek, İran tarihinin büyük bir kısmını kaçırmak demektir. İran’ın diğer büyük şehirlerinde Sasani, Safevi ve Pehlevi gibi Pers imparatorluklarının mirasına tanık olabilirken, Şiraz, Ahameniş İmparatorluğu’nun kalıntılarına ev sahipliği yapan tek şehirdir.

İran’a giderseniz, muhteşem Persepolis ve Nekropol’ü ziyaret ettiğinizden emin olun!

Ayrıca Okuyun: Şiraz’ın Alışveriş Cenneti: Vekil Çarşısı

İran’da Persepolis ve Nekropol

İlk olarak Pers İmparatorluğu’nun başkenti Persepolis’den bahsetmek gerek…

Persepolis

Ahameniş İmparatorluğu’nun merkezi olan Persepolis, çoğunlukla konuk resepsiyonları ve festival kutlamaları için kullanılan imparatorluğun önemli bir tören başkentiydi. Persepolis çevresinde birkaç yapı ve saray inşa edilmiştir. Büyük Darius’tan Ahameniş İmparatorluğu’nun her kralına kadar hemen hepsi bu yapı ve sarayların en az birinin inşa edilmesine katkıda bulunmuş ve Persepolis’i ziyaret etmeye değer bir şehir haline getirmişlerdir.

Persepolis, Ahameniş İmparatorluğu’nun güçlü dönemlerinin bir kanıtıdır. Fakat bu dönemler de sonunda düşüşe ve yıkımına yol açtı. M.Ö. 330’da şehri yağmalamadan önce bir zamanlar bu güçlü Pers İmparatorluğu’nu işgal etmeye başlayan ve daha sonra onları yenen Makedon kralı Büyük İskender (birçok İranlı tarafından “büyük” olarak anılmayan) idi.

Artık Persepolis’ten geriye kalan bugünkü kalıntılar ve bir dizi yüksek sütunlar, heykel ve güzel oyma kabartmalar mevcut. Tüm bunlara rağmen, Persepolis kompleksinde dolaşırken ihtişam hala güçlü bir şekilde hissedilebiliyor.

Tüm Ulusların Kapısı

Tüm Ulusların Merdiveni olarak bilinen çift yönlü merdivenlerden geçtikten sonra, Tüm Ulusların Kapısı, Persepolis’e girer girmez göreceğiniz ilk Ahameniş eseridir. Kral I. Serhas (Ahameniş İmparatorluğu’nun Pers kralı) tarafından inşa edilen bu yapı, Apadana’daki krala saygı göstermek için bu kapıdan geçmek zorundaydılar. Her giriş, sakallı bir Pers askerinin kafa figürüne sahip, bir taş kapıya özenle oyulmuş ve bir çift devasa kanatlı boğa ile korunmaktadır.

Kral I. Serhas’ın Ahura Mazda’yı övdüğü yazıt da her kapının üzerine oyulmuş vaziyette yer almaktadır.

“Ahura Mazda’nın lütfuyla yaptığım bu “Tüm Ulusların Kapısı; benim ve babamın yaptığı Parsa boyunca çok daha güzel (yapıldı); ne olursa olsun yaptığımız iş güzel görünüyorsa, bu Ahura Mazda lütfuyla yaptığımız şeydir.”

Apadana

Apadana veya Taht Salonu, yüksek bir platformda sıkıca duran dev sütunlarla karakterizedir. Bu, Büyük Darius döneminde inşa edilen Persepolis’teki en eski yapılar arasındadır. Bu salonda krallar tarafından Pers krallığının dört bir yanından gelenler kabul edilirdi.

Apadana, Persepolis’teki belki de en sevdiğiniz yapı olacaktır, çünkü ayrıntılı oymalarıyla dikkatinizi çekecek özel bir yapıdır.

Apadana’nın doğu cephesi, Fars ve Medyan askerlerinin sıralı bir şekilde simetrik düzenini gösteren güzel oyma taş işçiliği ile dekore edilmiştir.

Rölyeflerin diğer ucunda, küpeler, torklar ve kolçaklar giyen Fars ve Medyan kıyafetlerindeki erkeklerin alternatif figürleri yer almaktadır. Bir el lotus veya nar çiçeği tutarken, diğer el bir sonraki askerin omzuna veya çantasına dokunmaktadır. Bu, yüzyıllarca ayakta kalan Persler ve Medyanlar arasındaki dostluk, nezaket ve birliğin güzel bir temsilidir.

Apadana’nın oymaları sadece Fars ve Medyan askerlerini sergilemekle kalmıyor, aynı zamanda Ahameniş İmparatorluğu’nun halkını temsil eden, her biri geleneksel kıyafetler giyen ve krala hediyeler taşıyan çeşitli oyma figürleri de gösteriyor.

Tachara (Büyük Dairus Sarayı)

Persepolis’teki diğer yapılarla karşılaştırıldığında, Tachara en eski saraydır. Tachara’nın iyi korunmuş olması burayı daha fazla cazibe merkezi yapmaktadır. Bu, Büyük İskender’in 330’da Persepolis’i yok ettiği zaman Darius Sarayı’ndan kurtulduğunu güçlü bir şekilde göstermektedir.

Bir kitabeye göre, saray Darius tarafından yaptırılmıştır, ancak kral buranın tamamlandığını görememiştir. 486’daki ölümünden sonra oğlu ve halefi I. Serhas tarafından tamamlandığı biliniyor.

Ayrıca Okuyun: Pers İmparatorluğu’nun Başkenti: Persepolis

Nekropolis (Nakş-ı Rüstem)

Persepolis’in yaklaşık 12 km kuzeybatısında, Nekropolis veya Nakş-ı Rüstem’in olduğu yer bulunuyor. Ahameniş krallarının dört mezarı da bir kayaya oyulmuştur. Ürdün’ün Petra kentindekilere çok benzeyen bu mezarlar yerden birkaç metre yükseklikte bulunuyor.

Mezarlardan biri açıkça Büyük Darius’un mezarı olarak tanımlanırken, diğer üç mezarın Darius’un oğlu Serhas, oğlu I. Artaserhas ve torunu II. Dairus’a ait olduğuna inanılmaktadır.

Bu mezarların her birinin iç kısmına doğru bir açıklığı olmasına rağmen, arkeologlar bu kapıların parçalandığına ve Büyük İskender’in bir zamanlar güçlü Ahameniş İmparatorluğu’nu devirmeyi başardığında mezarların yağmalandığına inanıyorlar.

Persepolis ve Nekropolis’e Gitmeden Önce Bilmeniz Gerekenler

Persepolis ve Nekropolis, Şiraz’a yaklaşık 40 dakikalık sürüş mesafesindedir. Bir rehber kiralıyorsanız, rehberinizden sizi otelde veya ana otobüs terminali gibi uygun bir yerde almasını isteyebilirsiniz.

Yaz aylarında (Haziran-Eylül) İran’daysanız, gezinizi zorlaştıracak yakıcı güneşten kaçınmak için sabah erken veya öğleden sonra gitmenizi tavsiye ederim.

Persepolis, her gün sabah 8’den itibaren açılır ve tüm Persepolis bölgesini (veya Nekropolde daha az) keşfetmek en az iki saat sürer.

Persepolis ve Nekropolis’e Nasıl Gidilir?

Doğrudan Şiraz’dan Persepolis veya Nekropol’e giden herhangi bir toplu taşıma otobüsü yoktur, bu yüzden oraya ulaşmanın tek yolu taksi ile gitmektedir. Sizi her iki yere de götürebilecek bir tur rehberi kiralayabilir veya bireysel olarak taksi ile gidebilirsiniz.

Bir rehber kiralamayı düşünmüyorsanız, oraya bir taksi ile gitmek mümkündür. Tek dezavantajı, size İran’ın eski tarihi ve mirasının ayrıntılarını açıklayan birinin olmaması olacaktır.

Şiraz’dan Persepolis ve Nekropol’e (ve tekrar şehir merkezine) ulaşım için yaklaşık 35-40 dolar para ödersiniz.