İran (Pers) Yeni Yılı Hakkında Bilmeniz Gereken 10 Şey!

Farsça’da Nevruz, no (taze/yeni) ve ruz (gün) anlamına gelir. Yeni bir gün demek, yeni hayatı ve yeni başlangıçları simgelemek demektir.

İran takviminde yeni yıl, gece ve gündüzün birbirine eşit olduğu İlkbahar Ekinoksu’nda yani 21 Mart gecesi kutlanır.

Vernal (İlkbahar) Ekinoksu İle Başlar

İranlılar 31 Aralık gece yarısına kadar geri saymak yerine her yıl değişiklik gösteren vernal (ilkbahar) ekinoksun tam doğuşunu baz alırlar.

Vernal Ekoniksu Nedir?: Güneş 21 Mart’ta (Güneş’in her yıl burca giriş tarihine bağlı olarak 20-21-22 Mart arasında değişir) Koç burcuna girer ve ekliptik düzlemin göksel ekvatorla kesişmesiyle kuzey yarım kürede ilkbahar ekinoksu oluşur. Her iki yarım kürede de gece ve gündüz eşit olur. Çok eski zamanlardan beri bu tarih kuzey yarım kürenin her yerinde bahar başlangıcı olarak kutlanır. İnsanlar uzun süren kış günlerinden sonra bahara hoş geldin diyerek şölenler düzenler. Eski insanlar toprağın bereketini çok önemserken, kendilerini de doğanın bir parçası olarak görürlermiş.

Hafife Aldıkları Bir Gün Değildir

Yukarıda da bahsettiğim üzere, ilkbaharın ekinoksu ile yeni yıl kutlanmaya başlanır. Bu an, İranlılar için umudu ve iyimserliği temsil eder. Yeni yıla girmeden haftalar önce, neredeyse her İranlı, tatillerini planlar.

Kutlama, eski Hint-Pers kültüründe kökleri bulunan binlerce yıllık, bazı kesimlerce Zerdüşt’ün kendisinin yarattığı bir din olduğu söylenir. “Yeni gün” anlamına gelen Nevruz’un manevi kökeni, günümüz İranlıları da dahil olmak üzere bazı eski Fars kökenli insanlar tarafından önemi bir gün olarak kabul edildi ve günümüze kadar geldi. Tarihte ve Fars kültüründe olan güçlü bağı sonrası Birleşmiş Milletler (BM) tarafından da 2010 yılında uluslararası bir tatil olarak kabul edildi.

Nevruz’u Kutlayan Diğer Ülkeler

Nevruz, İran dışında bazı diğer ülkeler tarafından da kutlanıyor. Türkiye, Afganistan, Arnavutluk, Azerbaycan, Gürcistan, IKBY, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan’da ulusal bir bayram aynı zamanda diğer bazı ülkelerde de resmi olmayan bir tatil olarak kutlanıyor.

Batı Yeni Yıl Kutlamaları Gibi

Batı yeni yıl tatillerine benzer şekilde, boyalı yumurtalar, noel alışverişleri, kostümlü kutlamalar yapılıyor, İranlılar tarafından kutlanıyor, alışverişler ve eğlenceler ile yeni yıla giriliyor.

İranlıların Nevruz Öncesi Gelenekleri

İranlılar bu tatili yeni bir başlangıç olarak görüyorlar. Yeni yıl öncesi bahar temizliğine başlıyorlar. Halılarını silkeliyor, yıkıyor ve bahçe duvarlarına asıyorlar.

Geleneksel Yılbaşı Yemekleri

Dünyanın dört bir yanındaki harika tatil yemekleri gibi Nevruz’da yapılan yemekler de İranlılar için önemli bir yer tutuyor. Hatta festivallerde özel olarak yeni yıl arifesinde servis edilen özel Pers Yeni Yıl yemekleri vardır. Bu yemekler arasında;

Sabzi Polo

Genellikle balıklarla servis edilen bu Nevruz garnitürü, çeşitli otlarla baharatlanmış pirinçle yapılıyor. Sabzi Polo yemeğinin tarihi genellikle bölgeden bölgeye değişse de kişniş ve maydanoz içerir.

Kuku Sabzi

Bu lezzetli Nevruz vejetaryen yemeği, yumurta ve bitki karışımıyla hazırlanmış bir çeşit sebze yemeğidir. Ancak, bu yemeği özel kılan şey aynı anda ceviz ve yaban mersini içermesidir.

Ayrıca Okuyun: Kesinlikle Denemeniz Gereken 5 Ünlü İran Yemeği!

Aileye Saygı Geleneği

Yeni yıl tatili boyunca, ailenin genç üyeleri yaşlı akrabalarını ziyarete gider ve onlara saygılarını gösterirler. Bizdeki şeker bayramı gibi İran’da da çocuklar yaşlı ziyaretlerinde para ve şekerleme alırlar.

Fars Yeni Yılı sırasında konuklara ikram edilen bizdeki karışık çerez çok yaygındır. Hazırlanması kolay bir atıştırmalık olan ve genellikle yerel fındık, badem, kavrulmuş nohut ve kayısı içeren kuruyemiş ve kuru meyve karışımı özel ikramlıkları bulunur.

Yeni Kıyafetler İçin Alışveriş Yaparlar

İranlılar alışveriş yapmak için Nevruz’u iyi bir bahane olarak görürler. 🙂 Hatta bu alışverişlerde erkek-kadın iç çamaşırlarına kadar her şeyi yeni alır ve giyerler. Yani yeni yıl, yeni gün derken kıyafetler de mutlaka yeni olmalıdır.

Nevruz’un 13. Günü: Doğa Günü

Nevruz’un on üçüncü ve son günü olan Sizdah Bedar (doğa günü) İranlılar için önemli bir gündür. İran halkı tarafından doğaya çıkmak için evlerden çıkılır ve günü dışarıda geçirerek kutlama yapılır. Parklar, piknik yapan İranlı aileler tarafından dolup taşar.

Ash-e Reshteh Olmadan Doğa Günü? Olmaz!

Bu Pers Yeni Yılı yiyecekleri için tek bir tarif yoktur; çünkü her aile nesiller boyunca kendi yeni yıl menülerini hazırlarlar. Ash-e Reshteh, her Nevruz menüsünde yer alan popüler doyurucu bir çorbadır. Nohut, mercimek, soğan ve sebze içermesi ile yaygın bir Nevruz yemeğidir.